Μαθήματα Χιονοστοιβάδων (avalanches)

1. Γενικά
Το χιόνι επικάθεται πάνω στις πλαγιές σε διαφορετικά στρώματα, τα οποία μπορεί να έχουν ανόμοιες φυσικές ιδιότητες (π.χ. το ένα στρώμα στεγνό σαν πούδρα, το άλλο υγρό και σε μέγεθος ρυζιού). Μια χιονοστιβάδα εκλύεται:

1. από το ίδιο το βάρος της,
2. όταν ένα στρώμα ολισθαίνει πάνω σε άλλο (που έχει διαφορετικές φυσικές ιδιότητες). Η ολίσθηση ξεκινά όταν οι δυνάμεις που αναπτύσσονται λόγω ποσότητας χιονιού είναι μεγαλύτερες από τη δύναμη συνοχής (πρόσφυσης) που το συγκρατεί πάνω από το άλλο στρώμα,
3. από τον αέρα, δηλαδή ψυχρό και ξηρό χιόνι, μεταφερόμενο με τον άνεμο, επικάθεται πάνω σε παλαιότερο στρώμα με αισθητά χαμηλότερη υγρασία και δεν δένει, όπως συνέβη στο ατύχημα του Χελμού στα Ύδατα της Στυγός (Φεβρ 2022) όπου σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία (πλήρες παγωμένο τερραίν) επικάθησε νέο φρέσκο χιόνι,
4. από μηχανικό αίτιο, όπως είναι ορειβάτης που διασχίζει πλαγιές με τα σκι του, με φωνές, ακόμη και από έναν ξαφνικό κεραυνό, όπως έγινε στο ατύχημα της Ζήριας το 2012 ή στον Όλυμπο το 2021.

1.1. Είδη Χιονοστιβάδας

υπάρχουν 5 διαφορετικά είδη το πώς σχηματίζεται η χιονοστιβάδα.

1. Στον τύπο σπασίματος, σημειακή (δηλαδή να φύγει ένα μικρό κομμάτι με τη μορφή της πούδρας ή σε μικρά κομμάτια) και πλάκας (δηλαδή να ξεκολλήσουν πλάκες. Αυτό το είδος είναι ιδιαίτερα φονικό.)
2. Στον τρόπο ολίσθησης, επιφανειακή (δηλαδή να μικρό επιφανειακό κομμάτι) ή ολόκληρη (δηλαδή να γίνεται σε όλο το βάθος του χιονιού, μέχρι το έδαφος)
3. Στο ίχνος, ολόκληρη η πλαγιά (χωρίς σαφή όρια) και περιορισμένη ολίσθησης (δηλαδή σε ένα λούκι)
4. Είδος και έκτασης της τύρβης κατά την ολίσθηση. Δημιουργία αναταράξεως με στροβιλώδη μορφή και στρωτή ολίσθηση.
5. Υπάρχει και ένα άλλο είδος που οφείλεται στη υγρασία του χιονιού, που μπορεί να είναι υγρό και βαρύ ή ελαφρύ και ξερό.
6. Στο βιβλίο ΟΡΕΙΒΑΣΙΑ (Δημήτρη Κάρακλη, Άρη Θεοδωρόπουλου, Εκδόσεις ΕΟΣ Αχαρνών,  σελ 256) περιγράφεται η περίπτωση μιας αραιής χιονοστιβάδας (σε παγωμένα λούκια) που κατρακυλά και στροβιλίζεται και εισχωρεί στο γιακά, τα μανίκια και ίσως δημιουργεί πρόβλημα αναπνοής (καλείται spindrift). 
   

2. Παράγοντες Σχηματισμού Χιονοστοιβάδας

Οι σημαντικότεροι παράγοντες που επηρεάζουν το σχηματισμό χιονοστιβάδων είναι οι καιρικές συνθήκες, η χιονοκάλυψη και το έδαφος. Όμως ακούστε και τους ήχους του χιονιού που προειδοποιούν.. womphh: the sound of avalanche (t=1m 13s)

2.1 Καιρικές Συνθήκες

Οι πλαγιές που βλέπουν προς το Βορρά τείνουν να δώσουν χιονοστιβάδες το χειμώνα ρηχής επιφανειακής πλάκας, επειδή το χιόνι αργεί να σταθεροποιηθεί (αφού ο ήλιος τις φωτίζει λιγότερο). Οι νότιες πλευρές δίνουν χιονοστιβάδες σε δυο περιπτώσεις: μετά από χιονοθύελλα (που είναι ένδειξη ότι θα ακολουθήσουν οι βόρειες πλευρές) ή μεταφοράς χιονιού από τον αέρα. Αυτή η περίπτωση ταιριάζει με το ατύχημα στο Μαίναλο το 2005 και κόστισε τη ζωή ορειβατών. 

Μια πλαγιά γίνεται επικίνδυνη:

• μετά από έντονη χιονόπτωση και την πρώτη ηλιόλουστη μέρα,
• με απότομη αύξηση θερμοκρασίας (π.χ. Άνοιξη, καθώς ο καιρός ζεσταίνει) εμφανίζονται υγρές και βαριές χιονοστιβάδες, επειδή αποσταθεροποιεί την επιφάνεια της χιονισμένης πλευράς και δημιουργεί συνθήκες χιονοστιβάδας, κυρίως μετά από ανθρώπινη επέμβαση (αυλακιές ορειβατών και χιονοπέδιλα),
• η βροχή υποβοηθά την έναρξη χιονοστιβάδων, επειδή προσθέτει βάρος και θερμαίνει το χιόνι, ενώ παράλληλα δρα ως λιπαντικό για την ολίσθηση του χιονιού σε στρώσεις. Θεωρείται σοβαρή ένδειξη!!

2.1.1 Άνεμοι

Οι πλαγιές προς την πλευρά του ανέμου είναι γενικά πιο ασφαλείς, επειδή το χιόνι στοιβάζεται με δύναμη και σταθεροποιείται ή επειδή δεν έχει χιόνι λόγω του αέρα. Αντίθετα, η υπήνεμη πλευρά, συσσωρεύει πολύ και βαθύ χιόνι που καθιστά εύκολη τη δημιουργία χιονοστιβάδας δεδομένης και της κορνίζας που σχηματίζεται στην κορυφή.

 

2.1.2 Κορνίζα

Είναι ο εξώστης χιονιού στο πάνω μέρος μιας ορθοπλαγιάς. Πρέπει πάντα να αποφεύγεται για να μην θρηνούμε νέα θύματα, όπως εκείνο του άτυχου ορειβάτη στο Λάπατο της Τύμφης το 2013. Σχηματίζεται κορνίζα:

• σε έντονες χιονοπτώσεις με μεταφορά μεγάλης ποσότητας χιονιού από τον αέρα.
• Κατά τη διάρκεια λιωσίματος του χιονιού ή απότομης ανόδου της θερμοκρασίας.

Η βροχή γενικά υποβοηθά την έναρξη χιονοστιβάδας.

2.2 Χιονοκάλυψη

Ας προσέχουμε τις ενδείξεις:

• πρόσφατες πτώσεις χιονοστιβάδων,
• αυξημένη συσσώρευση χιονιού,
• φρεσκοστιβαγμένο χιόνι, που έχει παρασυρθεί,
• βάθος διείσδυσης της μπότας,
• σχηματισμός κορνιζών,
• ευκολία αποκόλλησης μικρών πλακών\επίδραση πιθανών τοπικών ανέμων,
• ύποπτες πλαγιές.

Χιονοστοιβάδα στον Ταύγετο (2005). Φωτό Τσιπόκας

 

2.3 Έδαφος

Η πλέον επικίνδυνη κλίση για χιονοστιβάδες είναι η γωνία μεταξύ 30-45 μοιρών. Προτιμάμε κόψεις, πυλώνες (τμήμα που εξέχει της ορθοπλαγιάς) και σπιρούνια (πυλώνας που δεν φτάνει μέχρι την κορυφή και σχηματίζει δική του) για ορειβασία, σε αντίθεση με ανοικτές πλαγιές και λούκια, όταν επικρατούν ευνοϊκές συνθήκες για χιονοστιβάδες. Στο πυκνό δάσος, ο σχηματισμός χιονοστιβάδας είναι μάλλον απίθανος, αλλά μπορεί να διέλθει χιονοστιβάδα και να το ξεριζώσει εντελώς

3. Έλεγχος χιονιού πριν την ανάβαση

Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις που πρέπει να παρατηρούμε προτού πραγματοποιήσουμε ανάβαση ή διάσχιση σε χιονισμένη πλευρά:

• ορατές ενδείξεις χιονοστιβάδων, αποφεύγουμε να τραβερσάρουμε κάτω από κορνίζες, καλλίτερα να επιλέξουμε μιας άλλη διαδρομή (κόψη κατά προτίμηση),
• ταχύτητα στρωσίματος χιονιού (>2cm/h δημιουργεί συνθήκες αστάθειας και αν συνεχίζεται η χιονόπτωση, τότε για πάχος χιονιού 30cm είναι πολύ επικίνδυνη),
• στρώση πάνω σε πάγο είναι SOS (Περίπτωση ατυχήματος Χελμού-Ύδατα Στυγός). Αποφεύγουμε οπωσδήποτε τη διαδρομή!!!
• ασυνέχεια μεταξύ των στρώσεων (βλ. παρακάτω αναλυτικά),
• απότομη αύξηση θερμοκρασίας Τ, κυρίως όταν η Τ είναι γύρω στους ΟC,
• ενδείκνυνται τα τεστ της Δομής του Χιονιού, της Αντοχής (με φτυάρι) και της Ελαστικότητας (όλα είναι SOS)!

3.1 Δομή Χιονιού

Καταρχήν φτιάχνουμε με φτυάρι ένα κύβο, μήκους 1m, και βάθους τουλάχιστον 1.5m και προβαίνουμε στις εξής ενέργειες:

• υπάρχει weak layer; με ψηλάφηση… 
• αν ναι που βρίσκεται με οπτική παρατήρηση;
• πόσο πάχος έχει;
• τι είδους κόκκοι πούδρα ή κρύσταλλοι σε σχέση με τα νεώτερα στρώματα χιονιού; Οι κρύσταλλοι (σαν ρύζι) ενεργούν σαν στρώμα κύλισης (ρουλεμάν) που υποβοηθά την ολίσθηση του υπερκείμενου στρώματος.
• τι θερμοκρασία έχει (1C ανά 10cm)
• τι σκληρότητα έχει (μπουνιά, 4 δάκτυλα, 1 δάκτυλο, μύτη μπατόν, σουγιάς), δηλαδή μπορεί η μπουνιά να εισέλθει στο στρώμα εύκολα και αν όχι προχωράμε στα 4 δάκτυλα κ.ο.κ.
  

Κάθε ένα τεστ από τη Δομή Χιονιού (Ενότητα 3.1) μπορεί να είναι αιτία δημιουργίας χιονοστιβάδας. Καλό είναι να συμπληρωθεί ο έλεγχος με το τεστ Αντοχής και της Ελαστικότητας.

3.2 Αντοχή

Με με ένα λεπτό κορδόνι αποκόπτουμε κάθετα το πίσω μέρος της κολώνας από το υπόλοιπο στρώμα χιονιού. Ακουμπούμε το φτυάρι πάνω στην επιφάνεια της κολώνας χιονιού και αρχίζουμε να το κτυπάμε 10 φορές:

• μόνο με τον καρπό..μετά
• μόνο με τον αγκώνα.. και τέλος
• μόνο με τον ώμο…

και παρατηρούμε σε ποια φορά θα ξεκολλήσει ένα υπόστρωμα και με ποιο τρόπο, δηλαδή μικρό τμήμα ή ολόκληρο κομμάτι της κολώνας. Αν η πρώτη στρώση χιονιού γλιστρήσει με τα πρώτα κτυπήματα, τότε η συνεκτικότητα του χιονιού είναι μικρή και με το παραμικρό μπορεί να αποσπαστεί και να δημιουργήσει χιονοστιβάδα.

 

3.3 Ελαστικότητα

Όπως ακριβώς και στην Αντοχή (Ενότητα 3.2) αποκόπτεται από την πλαγιά ένα μεγάλο μπλοκ (κολώνα χιονιού), με μήκος όσα και τα χιονοπέδιλα. Στη συνέχεια, ανεβαίνει ο ορειβάτης και αρχίζει να χοροπηδά. Ο κίνδυνος είναι:

• μεγάλος, αν το μπλοκ αρχίζει να ολισθαίνει και με ακίνητο ορειβάτη,
• μέτριος, αν το μπλοκ αρχίζει να ολισθαίνει με μικρά πηδηματάκια του ορειβάτη,
• μικρός, αν το μπλοκ δύσκολα ολισθαίνει.

τεχνητή έκληση χιονοστοιβάδας (t=1m 16s)

4. Επικίνδυνες Διασχίσεις

Τί μέτρα πρέπει να λάβουμε όταν είμαστε αναγκασμένοι να διασχίσουμε μια επικίνδυνη πλαγιά;

• σε επικίνδυνες πλαγιές να μην είμαστε μόνοι μας,
• οι ορειβάτες με σκι κινδυνεύουν περισσότερο. Το αυλάκι που αφήνει τα σκί τους, κόβει τη συνέχεια της πλαγιάς που υποβοηθά την εκδήλωση της χιονοστιβάδας,
• οι ορειβάτες να είναι εφοδιασμένοι με πομποδέκτη ανίχνευσης θυμάτων (arva) και να τον ενεργοποιούν με την εκκίνησή τους,
• αν δεν υπάρχει πομποδέκτης, δένουμε πάνω μας ένα κορδονέτο 7-10μ και διατομής 3-4χιλ έντονου χρώματος. Η άκρη του έχει την τάση να επιπλέει και να μένει στην επιφάνεια του χιονιού,
• η ευθεία ανάβαση (κυρίως σε κόψεις) είναι ασφαλέστερες μιας τραβέρσας
• σε εκτεθειμένη πλευρά περνά ένας-ένας και οι υπόλοιποι παρατηρούν προσεκτικά την πορεία του, πατούν πάνω στα βήματά του, προσπαθώντας να μην σχηματίσουν αυλάκι,
• κάποιες έρευνες έδειξαν ότι θα πρέπει να απελευθερωθούμε τάχιστα από το σακίδιο. Αντιθέτως, σήμερα υποστηρίζεται η άποψη πώς όσο ογκώδης είμαστε τόσο το καλλίτερο, θα επιπλεύσουμε στο χιόνι…. (οι αμερικανοί είδαν πώς σε ανάλογα ατυχήματα, τα σκούτερ που οδηγούσαν οι ορειβατες, επέπλεαν σε μια έκλυση χιονοστιβάδας, ενώ οι ίδιοι ήσαν θαμμένοι στο χιόνι),

4.1 Συνάντηση με τη χιονοστιβάδα

Σε περίπτωση που δεν επέλθει ακαριαίος θάνατος, την αντιμετωπίζουμε ως εξής:

• δεν πρέπει να ανατραπούμε, σταθεροποιώντας το σώμα μας με το πιολέ ή το μπατόν στο χιόνι. Το αν θα βγάλουμε το σακίδιο ή όχι, το ερμηνεύσαμε παραπάνω,
• ο ορειβάτης πρέπει να είναι ορατός από άλλους, στο σημείο που τον συνάντησε η χιονοστιβάδα, οπότε οι υπόλοιποι ψάχνουν από εκεί και κάτω για το σημείο που έχει θαφτεί. Θα πρέπει να φωνάξει για να τον ακούσουν οι άλλοι και συνεπώς να τον προσέξουν,
• ρολάρισμα πάνω στη χιονοστιβάδα, ενδεχομένως να βοηθήσει,
• κολυμβητικές κινήσεις μπορεί να βοηθήσουν, μπορεί και όχι,
• όπως μας παρασέρνει η χιονοστιβάδα μπορούμε να κρατηθούμε από δέντρο ή τουλάχιστον να υψώσουμε το χέρι μας, ώστε να παραμείνει στην επιφάνεια και να είναι διακριτό από τους διασώστες,
• αν τελικά θαφτούμε, τότε πρέπει να κρατήσουμε το χέρι μας μπροστά στο πρόσωπο και να προσπαθήσουμε να έχουμε χώρο για αναπνοή. Το χιόνι καλύπτει πλήρως το πρόσωπο και δεν μπορούμε να αναπνεύσουμε,
• αναπνέουμε βαθιά, γεμίζουμε τους πνεύμονες με αέρα για να αυξήσουμε τον όγκο μας,
• do not panic για να εξοικονομήσουμε ενέργεια .. οι σύντροφοι ήδη μας αναζητούν.

5. Αφηγήσεις 

Avalanche Accident in Engelberg (t=1m 12s)

Avalanche rescue (ανάλυση t=19m 00s)

Q: Why did it take so long after finding him, to pick him up out of the snow?

A: My guess is they were afraid to move him before making sure he didn’t have any injuries to his spine. With a helicopter on the way with trained rescue personnel who are trained to recognize those injuries as well as stabilize and move victims with those injuries, it is best to rescue from immediate danger (suffocation) then leave their body still. All that being said, I am not an expert on avalanches or dangers of secondary slides etc, but that would be my best guess.

Mountain Rescue | Episode 1

6. Το Τεστ 3Χ3 formula by Werner Munter

Βιβλιογραφία: (βιβλίο Η Τέχνη του Βουνού, Χρ. Μπελογιάννης, Γ. Βουτυρόπουλος, σελ. 198)

στο Βουνό) και Προγραμματισμός Ασφαλείας

 


7. Προφυλάξεις

Ισχύει το τρίπτυχο.. arva, φτυάρι και Sonda.
Arva και φτυάρι: είναι πομπός που εκπέμπει σήματα στα 475Hz. Όταν θαφτεί κάποιος στο χιόνι, οι υπόλοιποι γυρίζουν το διακόπτη της συσκευής στη θέση ΛΗΨΗ και προσπαθούν να εντοπίσουν το σημείο σε πολύ μικρό χρόνο. Με τον εντοπισμό, αρχίζουμε να σκάβουμε για να βρούμε το θύμα, κυρίως όμως για να αναπνεύσει. Το πρόβλημα είναι η αναπνοή. Η χιονοστιβάδα δεν αφήνει καθόλου ελεύθερο χώρο αναπνοής, αντιθέτως, συμπιέζει τα πνευμόνια με αποτέλεσμα, ο χώρος του αέρα είναι ελάχιστος. Παθαίνουμε ασφυξία!!
 

Αν δεν υπάρχει arva: τότε δένουμε επάνω μας το κορδονέτο με το έντονο χρώμα (π.χ. φούξια) και αφήνουμε το μήκος της (7-10μ) να επιπλέει πάνω το χιόνι.
 

Sonda: είναι μια σκληρή μπανέλα με την οποία ανιχνεύουμε με ακρίβεια τον θαμμένο, πάνω από την ένδειξη που μας δείχνει το arva. Ότι γίνει, δεν πρέπει να ξεπερνα τα 15 λεπτά. Μετά οι πιθανότητες περιορίζονται στο ελάχιστο.
 

Εναλλακτικά: πλησιάζοντας το θύμα προσέξτε νέες χιονοστιβάδες. Θυμηθείτε την ιστορία με το σακίδιο πάνω μας ή όχι!!! Παράλληλα φοράμε σκούφο full face με καλή εφαρμοσιμότητα στο πρόσωπο και τέλος αγοράστε ένα air bag, κοστίζει 1400€ και σώζει ζωές.

8. Αποφυγή & Αντιμετώπιση Χιονοστοιβάδας

Βιβλιογραφία: (βιβλίο Η Τέχνη του Βουνού, Χρ. Μπελογιάννης, Γ. Βουτυρόπουλος, σελ. 200)

Ενημερωθείτε από τα δελτία σχετικά με την πρόβλεψη καιρού (π.χ. Snow.forecast.com) και λάβετε υπόψη σας:

• Λογική και σύνεση (αποφεύγουμε να πάμε στο βουνό μετά από σφοδρή χιονόπτωση..αφήνουμε 2-3 μέρες να κάτσει το χιόνι, εκτός και αν η πίτσα είναι ελεγχόμενη, π.χ. σε χιονοδρομικό κέντρο),
• Διάγνωση (στην Ενότητα 6 αναφέρθηκε πώς μπορούμε να κάνουμε προγραμματισμό ασφαλείας. Μαντεύουμε τις ύποπτες περιοχές, υπήνεμες και λίγο πιο κάτω από την κορυφή να έχουν κορνίζες από πάνω ή να είναι φορτωμένες πλαγιές με κίνδυνο αποκόλλησης πλάκας χιόνι φαίνεται να έχετε ρυτίδες από τον αέρα… αυτό να το αποφεύγετε..δείτε και στο Youtube ανάλογες σκηνές!!!! Ακόμη προσέξτε το χρώμα του: λευκό σημαίνει φρέσκο χιόνι, θαμπό υπόλευκο σημαίνει πιεσμένο χιόνι με πιθανότητα να δώσει χιονοστιβάδα πλάκας (SOS!!!) και γαλάζιο σημαίνει υγρό χιόνι). Κάνουμε Δομή Χιονιού (Ενότητα 3.1).
• Διέλευση από άλλο σημείο (βλέποντας τον ορίζοντα μπορούμε να διαπιστώσουμε τα σημεία με λιγότερο χιόνι. Βαδίζουμε σε ασφάλεια σε Κόψη, Κορυφογραμμή και σημεία που προβάλλουν χόρτα ή βράχοι. Σε αυτά τα σημεία παίρνουμε ύψος, ακόμη και σε βάρος της κίνησης!!
• Κατακόρυφη ανάβαση  (αν τίποτε από τα παραπάνω δεν μπορείτε να κάνετε τότε πηγαίνετε κατακόρυφα στην πλαγιά με τα λιγότερα zic-zac. Αν έχετε σκι, βγάλτε τα και προχωρήστε με τις μπότες και οι επόμενοι πατούν στα βήματα του πρωθύστερου (SOS!!)
• Απόσταση Ασφάλειας γιατί προχωράμε ένας-ένας με απόσταση 15-20 μέτρων;; Απάντηση: η επιφάνεια του χιονιού συγκρατείται στη θέση της λόγω της συνάφειας με το υπόστρωμά της και της ομοιόμορφης κατανομής του βάρους της σε όλη την επιφάνεια. Κόβοντας την πλαγιά σε ένα κομμάτι (π.χ. με μια τραβέρσα) χαλάει η συνάφειά της, κάτω από το κόψιμο, και φορτίζεται με το βάρος της. Το ίδιο συμβαίνει με το πάνω μέρος του κοψίματος, που δεν έχει πού να ακουμπήσει και αρχίζει να κατρακυλά!!! Όσοι δεν διέρχονται της τραβέρσας περιμένουν σε ένα ασφαλές μέρος (π.χ. σε μια συστάδα βράχων). Κατά τη διέλευση, δεν τρέχουμε (SOS) αλλά βαδίζουμε μαλακά και αργά, αλλά ούτε και δενόμαστε για να μην συμπαρασυρθούμε όλοι μαζί!!!
• Τραβέρσα κοντά σε βράχο. Διασχίζουμε την πλαγιά όσο ψηλότερα μπορούμε, στη ρίζα του βράχου ή όπου υπάρχει το λιγότερο χιόνι. Διασχίζουμε την πλαγιά στο σημείο με μεγάλη κλίση (>45ο ) ακόμη και αν χρειαστεί να παρεκκλίνετε της πορείας σας. Θυμηθείτε 30-45ο παραμονεύει ο μεγαλύτερος κίνδυνος.
• Αποφυγή Λουκιών, κυρίως κατά την κατάβαση εκτός και αν δεν μπορείτε να κάνετε διαφορετικά. Ακόμη και μικρή χιονοστιβάδα να ξεκινήσει, θα καναλιστεί με δυσάρεστα αποτελέσματα.
• Αφουγκραστείτε τον κίνδυνο. Την Άνοιξη όταν η γη θερμαίνεται, λιώνει το στρώμα χιονιού που ακουμπά πάνω στο έδαφος και δημιουργεί ένα κενό. Βαδίζοντας στην επιφάνεια, το υπόστρωμα υποχωρεί κάνοντας και έναν υπόκωφο θόρυβο. Αυτό συμβαίνει κυρίως τις μεσημβρινές ώρες. Είναι στιγμή να αλλάξετε δρομολόγιο.
• Κινηθείτε τις σωστές ώρες. Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στην ώρα της επιστροφής, τις μεσημβρινές ώρες οι θερμοκρασιακές διακυμάνσεις ευνοούν τις χιονοστιβάδες.
• Αλλάξτε δρομολόγιο. Αν αφουγκραστείτε τον κίνδυνο, αλλάξτε δρομολόγιο, ακόμη και αν αυτό σας κοστίζει σε χρόνο πορείας. Μην διασχίσετε μια πλαγιά στη μέση της, προτιμήστε την άκρη της και βεβαίως αποφύγετε να βαδίζετε κάτω από κορνίζες, σε υπήνεμες πλευρές και γούβες.
• Ελάχιστα μέτρα πρόληψης  (ξαναδιαβάστε την Ενότητα 7).

9. Επιβίωση

Βιβλιογραφία: (βιβλίο Η Τέχνη του Βουνού, Χρ. Μπελογιάννης, Γ. Βουτυρόπουλος, σελ. 204)

Ποιες κινήσεις κάνουμε για να σωθούμε από μια χιονοστιβάδα; Στους 15 ορειβάτες, ένας μόνο σκοτώνεται. Οι υπόλοιποι είναι τυχεροί, αλλά ακολουθούν και κάποιες  οδηγίες… ποιες είναι αυτές;;;

• Όταν νοιώθουμε ύποπτη κίνηση κάτω από τα πόδια μας, φωνάζουμε στους υπολοίπους ότι έχουμε ανάγκη βοηθείας, αλλά και για να προσδιορίσουν το σημείο που βρισκόμαστε.
• Κινούμαστε με ταχύτητα έξω από τη ροή της. Αν είναι κατάβαση (η πιο δύσκολη περίπτωση) τρέχουμε προς τα κάτω και τα πλάγια.
• Αν παρασυρθούμε, προσπαθούμε να πιαστούμε από ένα σταθερό σημείο (δέντρο κυρίως ή βράχο) και αυτό προτού επιταχύνει η χιονοστιβάδα. Οι περιπτώσεις θανάτου αναφέρονται σε κτυπήματα σε δέντρα ή βράχους.
• Αν δεν καταφέρουμε τίποτε από τα παραπάνω, προσπαθούμε να κρατηθούμε στην επιφάνεια, σαν να επιπλέουμε σε νερό. Κολυμπάμε όπως και στη θάλασσα, αλλά με εντόνους ρυθμούς, γιατί το ανθρώπινο σώμα είναι βαρύτερο του χιονιού (βεβαίως αυτό έρχεται σε αντίθεση με τα προλεγόμενα της Ενότητας 4 τελευταίας περίπτωσης.
• Προστατεύουμε το κεφάλι και κυρίως το πρόσωπο και το στήθος για να έχουμε χώρο να αναπνεύσουμε.
• Προτού σταματήσει η χιονοστιβάδα, κάντε κινήσεις για να βγείτε στην επιφάνεια. Μετά θα είναι πολύ αργά. Το χιόνι (μιλάμε για τόνους χιονιού) θα κάτσει και θα γίνει σαν τσιμέντο!!!
• Μέσα σε χιονοστιβάδα, όλα είναι σκοτεινά και δεν έχετε την αίσθηση του χώρου. Για να προσδιορίστε την επιφάνεια, αφήστε σάλιο να τρέξει από το στόμα σας και από την κατεύθυνσή του, θα διαπιστώσετε προς τα πού είναι η επιφάνεια (προφανώς η αντίθετη) για να προσανατολιστείτε.
• Μην φωνάζετε για να σας ακούσουν. Το χιόνι θεωρείται τέλειο απορροφητικό μέσο και η φωνή σας απορροφάται πλήρως από αυτό.

10. Διάσωση

Βιβλιογραφία: (βιβλίο Η Τέχνη του Βουνού, Χρ. Μπελογιάννης, Γ. Βουτυρόπουλος, σελ. 205)

15 λεπτά είναι ο χρόνος που επιβιώνουν όλα τα θύματα μετά από μια χιονοστιβάδα. Οι ενέργειες πρέπει να είναι τάχιστες και αποτελεσματικές:

• Το φτυάρι είναι must.. το έχουμε πάντα μαζί μας.
• Εντοπίζουμε το σημείο που είδαμε το θύμα τελευταία φορά και καρφώνουμε το βλέμμα μας στην κινούμενη μάζα.
• Αν υπάρχει κίνδυνος νέας χιονοστιβάδας, προφυλασσόμαστε κατάλληλα.
• Παρατηρούμε τα στοιχεία που θα μας οδηγήσουν στο θύμα (π.χ. ρούχα σκισμένα, χέρι, πόδι  ή μπατόν να προεξέχει).
• Αν υπάρχει Arva, γυρίστε το δικό σας σε θέση λήψης και εντοπίστε το θύμα με το Sonda.
• Αν δεν υπάρχει Arva, τότε η αναζήτηση γίνεται με ένστικτο και καλή παρατήρηση. Ακόμη και μετά το τέλος της χιονοστιβάδας υπάρχει η περίπτωση να έχει θάφτει το θύμα.
• Συνεχίστε να ψάχνετε και μην σπαταλάτε το χρόνο με το να καλείτε σε βοήθεια.
• Αν εντοπίσουμε το θύμα, κατά τον απεγκλωβισμό του προσπαθούμε να μην του προκαλέσουμε και άλλα τραύματα με το φτυάρι. Ακόμη και το που πατάμε είναι σημαντικό. Λάθος πάτημα μπορεί να συμπιέσουμε το χώρο που το θύμα αναπνέει.
• Σκάβουμε οριζοντίως για τη θέση του θύματος και όχι κατακόρυφα.
• Αν όλα πάνε καλά, οργανώστε ένα χώρο περίθαλψης του θύματος, που μπορεί να έχει πάθει υποθερμία.

11. Ονοματολογία όρων

 

Κορυφή (1), Δόντι ή βελόνα (2, η αιχμηρή κορυφή, π.χ. Δόντι Καλλιφωνίου), Διάσελο (3, το σχετικά ομαλό κομμάτι που ενώνει δυο κορυφές του ίδιου βουνού), Κορυφογραμμή (η νοητή γραμμή του βουνού που περιέχει διαδοχικά τα ψηλότερά του σημεία, κορυφές, διάσελα κ.λπ.), Ορθοπλαγιά (5,το σχετικά όρθιο κομμάτι μιας πλαγιάς, γκρεμός), Πυλώνας – Πιλιέ (6, το κομμάτι της ορθοπλαγιάς που εξέχει σαν τεράστιος επικλινής στύλος και φαίνεται να τη στηρίζει), Κόψη (7, η κεκλιμένη τομή δύο ορθοπλαγιών διαφορετικού προσανατολισμού, Σπιρούνι (8, πυλώνας που σε φτάνει μέχρι την κορυφή της ορθοπλαγιάς και σχηματίζει δικιά του κορφή μπρος από αυτήν, Λούκι (9, ο ανηφορικός έως όρθιος διάδρομος σε μια ορθοπλαγιά, Λαιμός (ομαλή σχετικά οριζόντια κόψη), Χτένι (11, πριονωτή σχετικά οριζόντια κόψη), Λυρί (Μικρός λαιμός), Σαμαράκι (Μέρος του λαιμού, του χτενιού ή του λυριού που μοιάζει με σαμάρι), Κοιλάδα (14, σχετικά οριζόντια περιοχή με ορθοπλαγιές τριγύρω), Οροπέδιο πεδινή έκταση πάνω στο βουνό), Πλατό ή πλάτωμα (16, μικρό οροπέδιο), Λάκκα (βαθύ κοίλωμα του εδάφους, δολίνη ή λεκάνη απορροής), Ζωνάρι (18, σχετικά οριζόντιο κομμάτι ή διάδρομος, σαν σκαλί πάνω στην ορθοπλαγιά π.χ. Ζωνάρια Ολύμπου), Πόρτα (19, στενό πέρασμα ανάμεσα σε δύο διαφορετικές περιοχές ενός βουνού), Σχίσμα (20, η διακοπή μιας κόψης, χτενιού ή λαιμού από φαρδιά σχισμή που κατεβαίνει αρκετά χαμηλά π.χ. στο Στεφάνι Ολύμπου), Σάρα (21, το κομμάτι μιας ομαλής πλαγιάς που σχηματίζεται από τα κινητά συντρίμμια της ορθοπλαγιάς), Παγετώνα (22, τεράστια μάζα αιώνιου πάγου που συνήθως καταλαμβάνει το χώρο μιας κοιλάδας και προχωρά προς τα κάτω με ρυθμό μερικών μέτρων ετησίως), Σεράκ (23, το ακραίο κομμάτι του παγετώνα που βρίσκεται πάνω από γκρεμό, Κρεβάς (ρωγμή πάνω στον παγετώνα), Ριμέ (25, χαρακτηριστική σχισμή μεταξύ του παγετώνα και της ορθοπλαγιάς είτε αυτή είναι από βράχο είτε από χιόνι και πάγο, Κορνίζα (26, εξώστης που σχηματίζεται από χιόνι στο πάνω μέρος της ορθοπλαγιάς).