Συρράκο - Καλαρρύτες - Πρίζα 2050μ

Παρακαλῶ σε, σταυραητέ,

γιὰ χαμηλώσου ὀλίγο

καὶ δῶσ᾿ μου τὲς φτεροῦγες σου καὶ πάρε με μαζί σου,

πάρε με ἀπάνου στὰ βουνά, τὶ θὰ μὲ φάῃ ὁ κάμπος!

..... και τον έφαγε τον άμοιρο, τον ποιητή Κρυστάλλη που ἠσθένησε βαρέως καὶ ἀπεβίωσε ἐν Ἄρτῃ τῷ 1894. Γεννήθηκε στο Συρράκο και η προτομή του βρίσκεται σε εξέχουσα θέση στο χωριό. Φωτογραφήθηκα μαζί του και προσπάθησα να διακρίνω τις ομοιότητες που είχαμε.... δεν βρήκα καμία, εκτός από μια... το παλαιό πέτρινο τριώροφο Σχολείο, στο οποίο ο ποιητής φοίτησε και εγώ διέμεινα το ΣΒΚ σε αυτό το κτήριο, ως ξενοδοχείο πλέον!

 

my video (Συρράκο-Καλαρρύτες)

Το τριώροφο παλιό σχολείο διακρίνεται..

Κρυστάλλης, ο ποιητής

 

Κάπως έτσι θα καθόταν και ο Κρυστάλλης

Η απόφαση για μια απόδραση στο Συρράκο-Καλαρρύτες έπεσε την τελευταία στιγμή. Μιά, ο ασυνήθιστα ζεστός και ηλιόλουστος καιρός, μιά η πολυχρωμία της φύσης στα τέλη του φθινοπώρου, μας έκανε να αγνοήσουμε τις ατέλειωτες στροφές της περιοχής και να ανέβουμε στην περιοχή των Τζoυμέρκων και ακόμη ψηλότερα, εκεί που αυτά τα δυο χωριά φωλιάζουν, βόρεια, απο την Πρίζα (2038μ) και τον Προφήτη Ηλία (1628μ), ενώ απο τα νότια διαρρέονται απο τον Καλαρρύτικο ποταμό και τους παραποτάμους του. Αν δεν τα έχετε επισκεφτεί, όπως εγώ, κάντε το.... τώρα!!!

 

Και τα δυο χωριά βρίσκονται σε υψόμετρο γύρω στα 1100μ. και αν τα κυττάξετε στο Google map  φαίνονται να είναι μέσα σε ένα τεράστιο ορεινό συγκρότημα (Λάκμος, Τζουμέρκα) και να τα χωρίζει μια βαθειά χαράδρα του ποταμού Χρούσια, που έχει νερό σχεδόν όλο το χρόνο και εκβάλει στον Καλαρρύτικο ποταμό. Απέναντι απο το Συρράκο αντικρίζεις τα Τζουμέρκα, τη Στρογγούλα και κυρίως την Κακαρδίτσα που είναι ένα μεγαλειώδες και επίμηκες βουνό. Στην περιοχή υπάρχουν επίσης δύο πολύ γνωστά μοναστήρια της Κηπίνας (το θρυλικό καστρομονάστηρο του 14ου αιώνα) και της Βύλιζας, κτισμένο σε στρατηγική θέση  (μεταξύ των χωριών Ματσούκι και Καλαρρύτες).

 

Πρίζα, 2050μ

Πάνω απο το Συρράκο προβάλλει η κορυφή Πρίζα με υψόμετρο 2050μ. Για τους δυνατούς ορειβάτες, το μονοπάτι αρχίζει απο τις κεραίες 4G, που είναι απο μακρυά διακριτές, και για τους έχοντες ελάχιστο χρόνο στη διάθεσή τους, ανεβαίνουν με τα τζιπ ένα χωμάτινο δρόμο και τα αφήνουν όπου λάχει (1550μ). Όπως και να το κάνεις, διασχίζεις μια κορυφογραμμή για πολύ ώρα. Στα δεξιά σου βλέπεις Συρράκο, Καλαρρύτες, Κακαρδιτσα και στα αριστερά σου τη λίμνη Ιωαννίνων. 

 

Το Συρράκο απο μακρυά, ανεβαίνοντας προς την Πρίζα

Στρογγούλα, στο δρόμο για το Συρράκο

Η επιμήκης Κακαρδίτσα

Το τοπίο είναι αλπικό, ιδανικό για βοσκή αγελάδων. Σχετικά εύκολα φτάνεις στα 1800μ, όπου στο τέλος της κορυφογραμμής ξεκινά μια χαράδρα που διέρχεται κάτω απο τη γέφυρα εισόδου στο Συρράκο και ενώνεται με τη Χρούτσα. Συνεχίζουμε ανηφορική πορεία για την κορυφή της Πρίζας. Στά βόρεια, μόλις φαίνεται η κορυφή Τσουκαρέλα (λόγω του ύψους της) αλλά και ο Μέγας Τράπος (λόγω του κωνικού σχήματος). Με ΒΔ κατεύθυνση φαίνονται η Τύμφη, ο Σμόλικας, ίσως και η Νεμέρτσικα.

 

Πανοραμική: Πρίζα, Συρράκο, Κακαρδίτσα

Αλπικά λιβάδια ανεβαίνοντας την Πρίζα

Η λίμνη των Ιωαννίνων σε σχήμα καρδιάς

Ανεβαίνοντας την Πρίζα. Το μονοπάτι είναι ευδιάκριτο

 

Βραδιάζει... ώρα για θήλασμα

 

Συρράκο

Το Συρράκο βρισκόταν στα σύνορα της οθωμανικής αυτοκρατορίας και του ελληνικού κράτους και το αναδεικνύουν σημάδια, με τη μορφή πέτρινων κώνων, που συναντούσαμε στα μονοπάτια. Ήταν ένα ηπειρώτικο αρχοντοχώρι στο οποίο κυριαρχεί η Πέτρα σε όλες τις κατασκευές, τις βρύσες, τα λιθόκτιστα μονοπάτια, τα γεφύρια και τα πέτρινα σπίτια. Άλλωστε, οι ηπειρώτες μάστοροι ήταν φημισμένοι διάπλατα, όπως διηγείται ο Νίκος Θέμελης στην Αναζήτηση. Και λέω ότι ήταν, γιατί σήμερα η αρχιτεκτονική φινέτσα έχει αντικατασταθεί από κάτι πρόχειρο και πλαστικό. Πόσοι κάτοικοι μένουν σήμερα εδώ;;; 5..10 ή λίγο παραπάνω. Όλοι φεύγουν και γυρίζουν τα ΣΒΚ για να εξυπηρετούν τους τουρίστες.

Κώνοι που οροιθετούσαν τα σύνορα του τότε οθωμανικού κράτους

Syrrako by night

 

Τα γλυκά και οι πίτες, που δοκιμάσαμε, ήταν πολύ γευστικές. Αν ήταν όμως χειροποίητες ή αγορασμένες απο τον Κανάκη δεν μπόρεσα να το εξακριβώσω. Εντούτοις, η ιδιοκτήτρια του ξενώνα, που μέναμε, με έπεισε για το αυθεντικο και χειροποίητο πρωινό που μας ετοίμασε, κυρίως για τη μηλόπιτα.

 

Πρωινό σεργιάνισμα

 Στο Συρράκο, όπως και σε άλλα χωριά, π.χ. το Νυμφαίο, δεν κυκλοφορούν αυτοκίνητα στην πλατεία του χωριού. Υπάρχουν εξωτερικά parking από όλες τις πλευρές του, που αφήνεις εκεί το αμάξι και συνεχίζεις με τα πόδια. Άλλωστε, μιλάμε για τόσο μικρά σοκάκια που και δρόμοι να υπήρχαν δεν θα μπορούσαν να κυκλοφορήσουν. Όλα τα σοκάκια έχουν καλντερίμι.

 

Δε γνωρίζουμε πότε ακριβώς χτίστηκε το χωριό και απο ποιούς. 15ο αιώνα απο φυλές Βλάχων;;;  μπορεί.  Το μόνο σίγουρο είναι ότι υποτάχτηκε στους Τούρκους (1480) και εξασφάλισε μια ιδιότυπη αυτονομία, γεγονός που το οδήγησε σε εμπορική ανάπτυξη, στηριζόμενη στα προιόντα της κτηνοτροφίας με τα δεκάδες χιλιάδες γιδοπρόβατα που έβοσκαν στις πλαγιές της Πίνδου, με αποτέλεσμα σήμερα να μην υπάρχει ούτε κολυμπηθρόξυλο. Όλα τα βουνά είναι απογυμνωμένα... δεν υπάρχει δένδρο ούτε για δείγμα. Περισσότερο απο τα γίδια και όχι τα πρόβατα έφτιαχναν κάπες απο την ανθεκτική και αδιάβροχη γιδότριχα και την πωλούσαν στο εξωτερικό. Συρρακιώτες και Καλαρρυτινοί έμποροι μιλούσαν πολλές ξένες γλώσσες και είχαν στα σπίτια τους γαλλικές και ιταλικές εφημερίδες. Αδιανόητο, τη στιγμή που στην ελεύθερη Ελλάδα οι περισσότεροι δεν ήξεραν ούτε την υπογραφή τους.

 

Χαρακτηριστικό της περιοχής είναι οι βρύσες, που τις έχουν ονοματίσει και θεωρούνται ως σημεία συνάντησης. Διαβάζω απο σχετική ιστοσελίδα .... και εκεί, στην κεντρική πλατεία, στην αγκάλη των αιωνόβιων πλατάνων, αναμένουν οι λιγοστοί, μα τόσο αυθεντικοί και φιλόξενοι κάτοικοι για να σας αφηγηθούν την ιστορία του τόπου... πλάκα μας κάνουν, ούτε πλάτανοι υπάρχουν, τους έκοψαν για να ανοίξουν την πλατεία αλλά ούτε και αφηγηματίες καθότι οι περισσότεροι ντόπιοι ασχολούνται στην κουζίνα, εντούτοις κάπου-κάπου τους ξεφεύγουν κάποια λόγια ότι το χωριό είχε παλαιότερα (να φανταστώ 19-20ο αιώνα) 4000 κατοίκους, 90 παιδιά στο δημοτικό και σχολαρχείο. Το μεγαλύτερο κτίριο του χωριού είναι το τριώροφο σχολείο, που τώρα είναι ξενώνας, και λειτούργησε από το 1930-1975.

 

Τα παιδια και ο δάσκαλος..τότε!!

Όπως έγινε σχεδόν σε πολλά ελληνικά χωριά, οι Συρρακιώτες άφησαν το χωριό τους και εγκατεστάθηκαν σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, ιδίως της Ηπείρου. Από τη μια πλευρά, η ανάπτυξη της τεχνολογίας (ο μουσαμάς και τα αδιάβροχα αντικατέστησαν τις περίφημες μάλλινες συρρακιώτικες κάπες) και από την άλλη, η κρατική εγκατάλειψη (πώς ήταν δυνατόν να μένουν σε μια περιοχή που το ρεύμα ήρθε το 1982, ενω μέχρι το 1978 υπήρχε χωματόδρομος σε άθλια κατάσταση φαντάζομαι). Για να μην μιλήσω για πολύ παλαιότερα, που υπήρχαν μόνο μονοπάτια και οι μετακινήσεις, ακόμη και το εμπόριο, γινόταν με άλογα. Και αυτά τα μονοπάτια, ευτυχώς υπάρχουν μέχρι σήμερα και είναι σε πολύ καλή κατάσταση. Ένα από αυτά έχει μήκος 5 χλμ (2ώρες) και μέσα απο το φαράγγι της Χρούσιας σε πηγαίνει στους Καλαρρύτες. Ναι!!! αξίζει να το κάνετε.

Βαγονέτο για χρήση μεταφοράς υλικών απο τη χαράδρα

Λιθόκτιστο μονοπάτι απο την άλλη πλευρά της χαράδρας

Πολυχρωμία φύσης μέσα στη χαράδρα

Η χαράδρα της Χρούσιας

 

Το Συρράκο βρίσκεται αναμφισβήτητα μέσα σε ένα φυσικό περιβάλλον, που στις αρχές του χειμώνα γίνεται πολύχρωμο. Τόσο οι φλαμουριές όσο οι βελανιδιές, τα πλατάνια και οι κουτσουπιές δημιουργούν ένα απίστευτο σκηνικό χρωματικών αντιθέσεων, που και η καλύτερη φωτογραφική κάμερα δεν μπορεί να το αποθανατίσει. Πρέπει νάρθεις και να το δείς με τα μάτια σου.

 

Πλησιάζοντας τους Καλαρρύτες βλέπουμε απο μακρυά το Συρράκο

Καλαρρύτες

Η σμίλευση της πέτρας αφενός, η αργυροχρυσοχοία αφετέρου, τέχνη που την έμαθαν μάλλον απο τους γιαννιώτες, προσδίδει στους Καλαρρύτες μια ιστορική παρελθοντική αξία, σε μια περίοδο που η υπόλοιπη Ελλάδα ήταν τότε σε πολύ υψηλό επίπεδο αναλφαβητισμού.

 

Ερχόμενοι απο το Συρράκο και ακολουθώντας το μονοπάτι, μπαίνουμε στο χωριό και το πρώτο που μας κάνει εντύπωση είναι το σφυροδρέπανο σε μια κατοικία. Η σκέψη μας γυρίζει χρόνια πίσω, τότε που εδώ λειτουργούσαν τα λαικά δικαστήρια στην πλατεία του χωριού.

Το λαικό δικαστήριο ήταν η πλατεία του χωριού

 
Όπως και οι Συρρακιώτες, έτσι και οι Καλαρρυτινοί ήσαν έμποροι που οργάνωναν καραβάνια  με τα εμπορεύματά τους σε μέρη μακρινά (Γιάννενα) και ακόμη πιο πέρα από τη θάλασσα (γαλλία, Ισπανία). Ήταν προς τα τέλη του 18ου αιώνα, όταν κάποιοι ανοίγουν εμπορικούς οίκους στο εξωτερικό με βάση την αργυροχρυσοχοία. Μία απο αυτές τις γνωστές οικογένειες υπάρχουν μέχρι και σήμερα, ανά τον κόσμο, με τα εμπορικά ονόματα Nessi και Bulgari.

 

Το μονοπάτι συνεχίζει σε μια κυκλική διαδρομή προς το Συρράκο, σε μήκος γύρω στα 10 χλμ και 4 ώρες περίπου πεζοπορίας. Στην αρχή, δημιουργεί φιδίσιες λιθόκτιστες διαδρομές, αντικρύζοντας συνεχώς τον ορεινό όγκο της Κακαρδίτσας. Στον πάτο του φαραγγιού παίρνουμε δεξιά το μονοπάτι που οδηγεί στο πέτρινο γεφύρι Κουιάσα, που από κάτω του κυλά ορμητικά ο ποταμός Χρούσιας (ακόμη και σε περίοδο ανομβρίας έχει πολύ νερό), ο παλιός πέτρινος νερόμυλος (στη διαδρομή παρατηρούμε και υπολείματα απο αυλάκι νερού που ενδεχομένως πήγαινε στο μύλο). Συνεχίζοντας, θα φτάσουμε σε έναν εντυπωσιακό πολλαπλό καταρράκτη, που ξεκινά απο το χωριό, δηλαδή από υψόμετρο 500μ,  που προέρχεται από πηγές κάτω από τους Καλαρρύτες και χύνεται στο Χρούσια. Είναι πολύ όμορφα. Το τοπίο χάνεται μέσα σε βλάστηση. Συνεχίζοντας λίγο ακόμη φτάνουμε σε σημείο που μου θύμισε Φρακτό με τους καταρράκτες του.  Στην επιστροφή ακολουθούμε το ίδιο μονοπάτι και μετά το ανηφορικό που θα μας πάει στο Συρράκο.

 

Απο τους Καλαρρύτες το μονοπάτι συνεχίζει κυκλικά προς Συρράκο

Ο καταρράκτης της Κουιάσας

Και στο τέλος της διαδρομής...

... ώρα για ποδόλουτρο

Ο καταρράκτης όπως φαίνεται απο την απέναντι πλευρά

Εντυπωσιακή είσοδος στο Συρράκο με δυο πέτρινα γεφύρια