Η διαδρομή από την Κόνιτσα προς Δίστρατο και Βασιλίτσα διέρχεται από χωριά "χωρίς" κατοίκους (πλέον) και είναι μια από τις ωραιότερες ορεινές διασχίσεις της ελληνικής υπαίθρου. Ξεκινάς από την Κόνιτσα (να δείχνει το κοντέρ μηδέν) και φτάνεις στις απολήξεις του Σμόλικα και της Τύμφης, περίπου στους Μαυραναίους, μετά απο 100 σχεδόν χλμ. Όλη αυτή η περιοχή αποτελεί τον Εθνικό Δρυμό της Πίνδου. Οι φιδίσιες στροφές ειναι πολλές και μέσα στον ίλιγγο της ασφάλτου ξεπροβάλλουν συνεχώς απότομα γκρέμια, βραχώδη περάσματα, καταρράκτες, αλπικά τοπία, σάρες αλλά και πυκνά δάση που επικρατεί η μαύρη πεύκη. Τα διάσελα φτάνουν μέχρι και 1700μ υψόμετρο (χιονοδρομικό Βασιλίτσας) και βλέπεις κορυφές που υπερβαίνουν τα 2300μ, Τσούκα Ρόσσα, Γκαμήλα, Αλογότοπος, Σμόλικας κ.ά.
 |
| καθ' οδόν.... |
 |
| στάση για φωτογράφηση |
 |
| το Ελεύθερο |
 |
| ξύλινη γέφυρα στο Ελεύθερο |
 |
| οι Πάδες με το αναρριχητικό πεδίο |
Ο δρόμος είναι καλός αλλά θέλει προσοχή λόγω πτώσης λίθων. Σχεδόν όλη η διαδρομή γίνεται κατά μήκος της βόρειας πλευράς της κοιλάδας του Αώου και διέρχεται από πολλά μικρά χωριά, τα σημαντικότερα είναι οι Πάδες και το Δίστρατο. Σε κάποιο σημείο της διαδρομής και προτού φτάσεις στο Δίστρατο υπάρχει διακλάδωση προς Σαμαρίνα, ένας δασικός δρόμος σε πολύ κακή κατάσταση που δεν τον έχουν φτιάξει από την εποχή (1995) που διέσχιζα την ελληνική ύπαιθρο σαν τουρίστας.
μια τοπική μπόρα με καλωσόρισε στους Πάδες (video)
Μαζί με το Παλιοσέλι, οι Πάδες (1100μ υψ.) είναι τα σημαντικότερα χωριά της περιοχής για ορεινές αναβάσεις στο Σμόλικα. Ο Δημήτρης, σχεδόν μόνιμος κάτοικος της περιοχής, έχει κάνει εξαιρετική δουλειά στη σηματοδότηση των μονοπατιών από Πάδες προς Σμόλικα, οπότε μια ανάβαση είναι εξαιρετικά εύκολα ανιχνεύσιμη αν και επίπονη. Οι Πάδες διαθέτουν ξενώνα με 50-60 κρεβάτια και έναν εξαιρετικό μάγειρα, τον Ανάσα που έχει το στέκι του, εκεί στον Οντά. Μία ιστορική αναδρομή του χωριού και ευρύτερα της Λάκκας του Αώου βρίσκεται στο διαδίκτυο.
 |
| Άδενδρες πλευρές του Σμόλικα λόγω αυθαιρετης υλοτομίας |
 |
| Μετά τη μαζική εγκατάλειψη, το δάσος αναζωγονήθηκε |
 |
| αιώρα για χαλάρωση μετά την κατάβαση |
 |
| ξεχασμένη πινακίδα της εποχής των ημιόνων |
 |
| ο καιρός ήταν πολύ ευμετάβλητος |
Κατά την παραμονή μου στο Δημήτρη, έμενα σε ένα υπέροχο σπιτάκι που ταίριαζε απόλυτα με το περιβάλλον τόσο από πλευράς χλωρίδας (ξύλο επικρατούσε κυρίως) αλλά και πανίδας (Ήρα και ο φούσκας).
 |
| το δωμάτιό μου |
 |
| ο φούσκας |
 |
| Πάδες καλοκαίρι 2020: παρέα με συνορειβάτες στα μέρη του Σμόλικα. |
 |
| Παλαιότερα ως Αρρεναγωγείο, λειτουργεί σήμερα ως Ξενώνας |
 |
Ο περίφημος Ανάσας στην είσοδο του χωριού
|
Φεύγοντας απο τους Πάδες, με την εμπειρία μιας ανάβασης στο Σμόλικα και στη Μόσια, προχωρώ προς ανατολικά μέσα απο συνεχείς στροφές, διάσελα, ενώ η Τύμφη αρχίζει να απομακρύνεται. Σε μια στροφή προς τη Σαμαρίνα, θυμάμαι τη διαδρομή που είχα κάνει πριν πολλά χρόνια μέσα από ένα δασικό δρόμο, κατεστραμμένο από τα νερά, και που είναι στην ίδια κατάσταση και σήμερα!. Προχωρώ προς Δίστρατο όπου ψάχνω κάτι για φαγητό. Δεν υπάρχει τίποτε. Ο φούρναρης, από την Κόνιτσα, έρχεται μια φορά την εβδομάδα. Οι περισσότεροι ζυμώνουν μόνοι τους! Ευτυχώς βρίσκω το Βαγγέλη που διατηρεί ένα cafe, στο ύψωμα του χωριού και μου φτιάχνει ένα τοστ από ζυμωτό ψωμί, ντόπια φέτα και ντομάτα, ενώ το εσπρεσάκι ήταν ιταλικής προέλευσης όπως και η ονομασία του cafe (vista e mundi)
 |
| vista e mundi |
Το Δίστρατο λεγόταν παλαιότερα Μπριάζα (σλαύικη ονομασία) και βρισκόταν σε ακμή κατά το 19ο αιώνα. Η τοποθεσία του δικαιολογεί την πυρπόλησή του δύο φορές (από τους Γερμανούς αλλά και από τους αντάρτες). Λίγο πιό πέρα (Σαμαρίνα) ήταν η κυβέρνηση του Βουνού, όπως περιγράφει στο βιβλίο του Ο Αγώνας για την Ελλάδα ο Woodhouse. Πολλοί θεωρούν ότι το χωριό προσπαθεί να διατηρήσει τη βλάχική του ιδιότητα και αυτό φαίνεται απο τις ενδυμασίες που φοριούνται μέχρι σήμερα, τα τραγούδια που τραγουδιούνται αλλά και πολλά άλλα στοιχεία που συνδέονται με την παράδοση της περιοχής, όπως είναι το πλύσιμο των ρούχων και των χαλιών στη νεροτριβή.
 |
| πέτρινο σπίτι στη Σμύξη |
 |
| Αετός ή γεράκι;; |
 |
| στο διάσελο 1700μ υψ πριν τη Βασιλίτσα |
 |
| υψόμετρο γύρω στα 1700μ |
 |
| εκκλησάκι πριν τη Σμύξη |
 |
| Αγ. Παρασκευή |
Σπήλαιο και το Γεφύρι της Πορτίτσας
Οδηγώντας προς ανατολάς (Μαυραναίους, Γρεβενά, Εγνατία Οδός) πλησιάζουμε την απόλιξη της οροσειράς της Πίνδου, τον Όρλιακα, που ξεχωρίζει αισθητά απο τους ομαλούς λόφους των Γρεβενών. Στην περιοχή αυτή βρίσκεται και η Βάλια Κάλντα, με τα ψηλά πεύκη και τα έλατα που ξεχωρίζει απο τα δρυοδάση της πεδιάδας. Διασχίζουμε το χωριό Ζιάκας και τραβάμε προς ανατολάς προς το Σπήλαιο μέσα απο ένα στενό δρόμο που βράχοι υψώνονται πάνω απο το κεφάλι μας.
Λίγο πριν το χωριό συναντάμε τον ασβεστόλιθο του Όρλιακα που υψώνεται 100μ προς τα πάνω και δημιουργεί ένα στενό φαράγγι προς τα κάτω που το βάθος του σε ζαλίζει. Έχεις την αίσθηση ότι κάποιος βράχος θα πέσει ανά πάσα στιγμή. Εδώ, η φύση "έκοψε" το βουνό στα δυο. Μένω έκπληκτος από την άγρια ομορφιά που απλώνεται μπροστά μου βλέποντας το φοβερό πετρώδες, όσο μια τόσο δα σχισμή. Κάτοικος της περιοχής μου έλεγε, πώς όταν ήταν μικρός (1960) δεν υπήρχε δρόμος παρα μόνο μονοπάτι και στο χάσμα αυτό πηδούσαν απο τη μια πλευρά στην άλλη. Διερωτάται ακομη και σήμερα πώς δεν είχαν πέσει μέσα στη σχισμή! Το χάσμα δημιουργήθηκε απο το σχίσιμο δυο ασβεστόλιθων, που ίσως δημιουργήθηκε πριν 150 εκ. χρόνια (Κρητιδική περίοδος, η ονομασία αυτή προέρχεται από τη λατινική λέξη creta, που σημαίνει κιμωλία, δηλαδή ένα πέτρωμα μαλακό, εξ ου και ασβεστολιθικό). Σύμφωνα με παλαιοντολόγους, εδώ ζούσαν δεινόσαυροι και υπήρχαν ερπετά, ακόμη και αμμωνίτες που κολυμπούσαν στα νερά που είχαν καλύψει όλη την περιοχή!!. Το τέλος της εποχής αυτής (όταν ένας αστεροειδής χτύπησε τη Γη στη Χερσόνησο του Γιουκατάν του Μεξικού) σηματοδοτεί και το τέλος των δεινοσαύρων αλλά και των άλλων οργανισμών που σήμερα κανεις αναβρίσκει με τη μορφή απολιθωμάτων.
 |
| Ο ασβεστόλιθος του Όρλιακα |
 |
Το σχίσιμο των ασβστόλιθων δεν φαίνεται τόσο τρομακτικό
όσο είναι στην πραγματικότητα |
Φθάνοντας στο Σπήλαιο συναντάμε το Μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με ένα ξέφωτο που δεσπόζει στο γύρω καμπο που διαρρέεται απο το Βενέτικο ποταμό.Το καθολικό της Μονής είναι ένας συνήθης αγιορείτικος τύπος ναού. Το τέμπλο, η δυτική θύρα και τα
φράγματα των παραθύρων αποτελούν πολύ σημαντικά δείγματα της
ξυλογλυπτικής του 17ου αιώνα, ενώ τα παράθυρα, που διατρυπούν τους πλάγιους
τοίχους, είναι μικρά, στενά και αψιδωτά και διευρύνονται ως πολεμίστρες,
αντανακλώντας την ανασφάλεια και τους κινδύνους της εποχής. Λέγεται, πως το καθολικό
ιδρύθηκε το 1633 επί αρχιεπισκόπου Γαβριήλ, από
την Μηλιά Μετσόβου και η διακόσμησή της έγινε από τους ζωγράφους Νικόλαο
και Ιωάννη σε δύο φάσεις μεταξύ 1649 και 1651. Λέγεται επίσης, ότι στα χρόνια της Τουρκοκρατίας η μονή λειτούργησε ως κρυφό
σχολειό και ως νοσοκομείο για τους τραυματίες και σύμφωνα με την
προφορική παράδοση το επισκέφθηκε δύο φορές ο Άγιος Κοσμάς ο
Αιτωλός, πινακίδα που μας πληροφορεί αναλόγως.
Το Δημοτικό Σχολείο είναι ενα εξαιρετικό κόσμημα του χωριού. Είναι ένα πέτρινο κτίσμα του 1930 και έχει μια σπάνια ομορφιά αλλά και ιστορία. Ίσως να είναι και το πρώτο σχολείο που λειτούργησε στην ευρύτερη περιοχή. Τα γράμματα ίσως καλλιεργούνταν εκεί ήδη από τα τέλη του 18ου αιώνα και ειδικότερα στο μοναστήρι με τη μορφή «Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου του εν Κωνσταντινουπόλει Ηπειρωτικού», ένω το σχολικό έτος 1873-1874 λειτουργούσε στο Σπήλαιο Αλληλοδιδακτικό Σχολείο όπου δίδασκε ένας δάσκαλος, φοιτούσαν 30 μαθητές και η ετήσια
δαπάνη συντήρησης ανερχόταν στα 2500 γρόσια. Αυτά αναφέρονται στο Διαδίκτυο, αλλα το σημαντικό είναι πώς σήμερα, τα παιδια μεταφέρονται σε σχολείο άλλης πόλης, ίσως και στους Μαυραναίους με ταξί!!!
Ανάμεσα στα βουνά του Σπηλαίου και Λυκότρυπας δημιουργείται η κοιλάδα
Κανάβη, που την διαρρέουν τα νερά του ορεινού ρέματος
και στο στένωμα της οποίας υπάρχει ένα βραχώδες πέρασμα που δημιουργεί το φαράγγι της Πορτίτσας. Φαίνεται σαν τις συμπληγάδες, δυο αντικριστοί κάθετοι βράχοι και στη μέση μία σχισμή. Σε αυτό το σημείο υπάρχει ένα γεφύρι για την επικοινωνία
των ντόπιων ανάμεσα στο Σπήλαιο και το Τρίκωμο. Υπάρχει μονοπάτι που οδηγεί εκεί με υψομετρική διαφορά γύρω στα 300μ.
 |
Εμφάνιση εκείνης της εποχής.
Ούτε σακίδιο ορειβατικό,
ούτε παντελόνι, ούτε παπούτσι!! |
Η επιθυμία μου να ξανα-επισκεφτώ το γεφύρι ήταν μεγάλη. Όλα άρχισαν απο την παραπάνω φωτογραφία που τραβήχτηκε γύρω στα 1995. Ήταν με την Trekking Hellas που διασχίσαμε τη Βάλια Κάλντα (εδώ μάλλον στο Αρκουδόρεμα και ο τύπος με το άσπρο καπέλο θα πρέπει να είναι ο Λάμπρης), κάπου γλύστρησα και κτύπησα τον αστράγαλο. Την άλλη μέρα είχαμε επίσκεψη στο φαράγγι και εγω δεν μπορούσα να περπατήσω. Μου πρότεινε ο οδηγός να πάρω το τζιπ και να τους συναντήσω στο γεφύρι, ενώ οι υπόλοιποι θα έπαιρναν το μονοπάτι. Αυτό ήταν το λάθος του! Αντί να στρίψω στον πρωτο χωματόδρομο προς τα αριστερά προχώρησα ευθεία, πέρασα ένα γεφυράκι και χάθηκα μέσα στη Βάλια Κάλντα. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν ούτε gps αλλά ούτε και τα κινητα έπιαναν σήμα. Προχωρούσα, προχωρούσα και ξαφνικά βρέθηκα στο Περιβόλι. Συνάντησα ένα χωρικό που τον ρώτησα πώς πάνε στο Γεφύρι και αυτός τραβούσε τα μαλλιά του. Με λυπήθηκε και με οδήγησε πίσω, ενώ γύρισε με τα πόδια στο χωριό του!!! Μόλις φτάσαμε τελείωσε και η βενζίντη του τζιπ. Καταλαβαίνετε λοιπόν πόσο ατυχος ήταν ο οδηγός μας που μου εμπιστεύτηκε το τζιπ.... έψαχνε για βενζίνη!
 |
Η κατασκευή του υπολογίζεται το 1743
και σύμφωνα με πηγές χτίστηκε με προσφορές
από το Μοναστήρι του Σπηλαίου.
Είναι δίτοξο με το άνοιγμα του μεγάλου τόξου
να φτάνει στα 14 μετρα περίπου.
Ένωνε το Σπήλαιο με τα γύρω χωριά.Σήμερα
χρησιμοποιείται σε άγωνες ορεινού τρεξίματος |
 |
| Το μονοπάτι που οδηγεί στο φαράγγι |
No comments:
Post a Comment