Γομαρόσταλο - Στεφάνι Ολύμπου

Γομαρόσταλο
Στεφάνι Ολύμπου

Γομαρόσταλο

Ακόμη διερωτώμαι από ποιά μεριά να ανέβηκε ο Κάκαλος πριν 110 χρόνια (2 Αυγούστου 1913) στις κορυφές του Ολύμπου. Λετε να ακολούθησε κάποιο γιδόστρατο ή την προέκταση από το ρέμα Ενιπέα για να μπορέσει να βγει έξω απο την πυκνή βλάστηση, που επικρατεί μέχρι τα 2200 μέτρα και να αντίκρυσε το αλπικό τοπίο, εκεί που θα μπορούσε να προχωρήσει πιό άνετα. Αν και η λέξη "άνετα" είναι μάλλον σχετική σε ένα βραχώδες πεδίο με γκρέμια που σου κόβουν την ανάσα κάθε στιγμή.

 

η διαδρομή απο Γομαρόσταλο

Εκτός απο κτηνοτροφία (που δημιουργεί τα γιδόστρατα), ο Όλυμπος παρουσιάζει και υλοτομία, η οποία αρχικά ήταν αυτοδημιούργητη και προσφερόταν έτοιμη στους υλοτόμους. Και αυτό είναι εύκολο να το διαπιστώσει κανείς που ανεβαίνει το κλασικό μονοπάτι για να διακρίνει πόσοι κορμοί βρίσκονται μέσα στη διπλανή ρεματιά (ρέμα Μαυρόλογγος), που οι χιονοστοιβάδες έχουν ξεριζώσει ολόκληρους κορμούς και μετά η βροχή τούς έχει κατεβάσει χαμηλότερα. Έτσι, το έργο των υλοτόμων ήταν σχετικά εύκολο....

 

τα πρώτα μέτρα της διαδρομής (υψ. 1065 μέτρα)

 

 

Το αχόρταγο χέρι των υλοτόμων μάλλον τους έκανε να ανοίξουν νέα μονοπάτια μιάς που η βλάστηση έφτανε ακόμη ψηλότερα, τουλάχιστον μέχρι εκεί που προσέγγιζαν τα μουλάρια, η πλάτη των οποίων χρησιμοποιόταν ως μεταφορικό μέσον. 

 

αααα! τι ωραία μηχανή!

 

Κάπου εκεί στα 1750 μέτρα άρχισαν τα ξέφωτα, ένα σημείο όμορφο για ξεκούραση και αγνάντι στις γύρω κορυφές. Με ηλιόλουστη μέρα φαίνεται απέναντι ο Καλόγερος με υψόμετρο γύρω στα 2700 μέτρα, αλλά και ο Μύτικας και το Στεφάνι. Κάπου εκεί λοιπόν, μέσα στην όμορφη εικόνα που θυμίζει τη μικρή Χάιντι θα ξεκουράζονταν υλοτόμοι και κτηνοτρόφοι, ακόμη και τα γομάρια τους, δηλαδή τα μουλάρια τους (δεν λέμε άρε γομάρι!!). Ουσιαστικά, οι λέξεις δεν είναι ταυτόσημες αν και υπονοούν το ίδιο πράγμα: σηκώνω φορτίο, όπως αναφέρει και ο Κώστας Βάρναλης στην Μπαλάντα του κυρ-Μέντιου: είκοσι χρονώ γομάρι, σήκωσα όλο το νταμάρι κι έχτισα στην εμπασιά, του χωριού την εκκλησιά.

 

 

 

Έτσι, το πρώτο συνθετικό της λέξης Γομαρό-σταλο βρέθηκε, το δεύτερο είναι πιό εύκολο και προέρχεται απο το σταλίζω που σημαίνει ξεκουράζομαι το μεσημέρι σε σκιά, λέξη που αναφέρεται βασικά μόνο για τα ζώα αν και εμείς στη στάση που κάναμε... σταλιστήκαμε!!! Στα ισπανικά, η τοποθεσία θα λεγόταν mula-siesta, μιάς που το mula είναι λατινογενές και το λατινικό mulus σημαίνει νόθος, όπως πράγματι είναι το μουλάρι, μισό άλογο και μισό γαιδούρι, δηλαδή ένα υβρίδιο!!

 

το πρώτο ξέφωτο γύρω στα 1750 μέτρα

Αφού λοιπόν ανακαλύψαμε την ετυμολογία του, μπορούμε να το διανύσουμε και λοιπόν. Πρόκειται για ένα αδικημένο μονοπάτι που δεν έχει τη χάρη του διπλανού του (πορεία προς καταφύγιο Ζολώτα), γιατί έχει πόνο ανάβασης (λόγω της κλίσης του) και παράλληλα γλύκα περιπέτειας και αδρεναλίνης.   Όταν ο Όλυμπος ανακυρήχθηκε Εθνικός Δρυμός (1938) σταμάτησε η υλοτομία και έπαψε να υφίσταται, τουλάχιστον από την ανατολική πλευρά, η χρήση του γομαρόσταλου ως μονοπάτι ανάβασης. Ποιός θα ήθελε να χρησιμοποιήσει ένα τόσο απότομο μονοπάτι όταν το κλασικό προσέφερε μεγαλύτερη άνεση!

 

 

Με την ανάπτυξη της ελληνικής ορειβασίας και τη φιλοτιμη προσπάθεια  πολλών ορειβατών, που έβλεπαν τον Όλυμπο ως μέσο ανάδειξης της φυσικής του κληρονομιάς και όχι ως προιόν εκμετάλλευσης (υλοτομία, κτηνοτροφία) άρχισε η διάνοιξη των παλαιών μονοπατιών, ένα απο τα οποία ήταν και του Γομαρόσταλου.

 

υψόμετρο 2200 μέτρα με αραιή βλάστηση

 

Θεωρείται η πλέον σύντομη διαδρομή για το  Οροπέδιο Μουσών, εντούτοις είναι πολύ απαιτητική λόγω της κλίσης της (20%-35% που φτάνει τα 55% στην τοποθεσία Καλάγια, εκεί που είναι και η Via ferrata). Αν δεν το ψάξεις δεν θα μπορέσεις να βρεις το σημείο εκκίνησής του. Χωμένο μέσα στο parking που είναι γεμάτο από αυτοκίνητα πολωνών, σέρβων και ρουμάνων χαζεύεις περισσότερο τις κατάξανθες γιουγκοσλάβες παρά μια μπλε κουκίδα σήμανσης πάνω σε πεύκα και οξιές!

 

 

 

Οι μικροί πρόσκοποι-εξερευνητές προχωράνε και τραγουδάνε! Είναι περιέργο, το πόσο καλή δουλειά κάνει αυτή η οπιούχος ουσία, ενδορφίνη, που εκκρίνεται από τον εγκέφαλο, κατά τη διάρκεια της σωματικής κόπωσης και σου προσφέρει ένα μαζοχιστικό “ανέβασμα ψυχικής διάθεσης” και μια απίστευτη αντοχή σούπερμαν που αναδύεται μέσα απο τον ίδιο τον εαυτό μας. Και είναι απορίας άξιο γιατί αυτή να απουσιάζει στην επιστροφή, εκεί που δεν μας προκαλεί πλέον ενδιαφέρον και η κούραση είναι εμφανής στο πρόσωπό μας. Ένας φαύλος κύκλος κούρασης και ηδονής είναι η ζωή μας! 

περίπου στη βάση της via ferrata

 

Πρέπει να ανέβουμε γύρω στα 1700 μέτρα για να απολαύσουμε θέα προς όλα τα σημεία του ορίζοντα. Πρώτος ξεπροβάλλει ο Καλόγερος (προς τα αριστερά), μετά ο Λαιμός και η κορυφή Σκούρτα (προς τα δεξιά), κάποια στιγμή φαίνεται ο Μύτικας, ενώ το Λιτόχωρο και η θάλασσα φαίνονται απο ακόμη ψηλότερα (2300μ).

 

 

Ανεβαίνοντας δεν βάζουμε γλώσσα μέσα μας. Όχι απο το λαχάνιασμα αλλά απο την πολυλογία. Μας έχει πιάσει μια λογοδιάρροια περισσότερο φιλοσοφικού περιεχομένου για το αν η ορειβασία, ως extreme sport, είναι επικίνδυνη και αν ναι πόσο. Και φυσικά δεν ανακαλύπτουμε την πυρίτιδα... από τους αγώνες αρματοδρομίας στην αρχαία Ρώμη, όπου οι αυτοκράτορες προσέφεραν άρτο και θεάματα μέχρι τα παιχνίδια με μπάλα στους αρχαίους μεσο-αμερικανικούς πολιτισμούς, όπου οι παίκτες κατέληγαν να γίνονται θυσία στους θεούς, όλα τα αθλήματα έκρυβαν κάποιο κίνδυνο. Εντούτοις πολλοί καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το πλέον θανατηφόρο είναι ο καναπές. Αυτό, το επιβεβαιώνει και ο ίδιος ο γιατρός μου, ο ορθοπεδικός που μου λέει: καλύτερα νάρχεσαι σε εμένα παρά σε έναν παθολόγο.

 

οι πρώτοι προηγούνται και φωτογραφίζουν τα εκτειθεμένα πεδία

 

Λέξεις που σχετίζονται με τα extreme sports μπορεί να είναι: πάθος, πόθος, λαγνεία, ηδονή, κόλλημα, απληστία, εμπειρία, αλλά και περιέργεια. Μπορεί να είναι και απόδραση, συγγραφή (όπως κάνω τώρα εγώ), άδειασμα μυαλού και αυτοεπιβεβαίωση με σκοπό να διακρινόμαστε. Άλλωστε και το ΦΒ δεν έχει άλλο σκοπό απο εκείνον της αυτοεπιβεβαίωσης!!

 

Στα 2300 μέτρα το δάσος με τα ρόμπολα αραιώνει, χάνεται και ξεπροβάλλει μπροστά μας μία κόψη με σαθρά περάσματα. Στα αριστερά μας επικρατεί το χάος. Είμαστε προσεκτικοί. Έχουμε να ανέβουμε το τελευταίο ύψωμα, γύρω στα 160 μέτρα, για να φτάσουμε στη βάση της Via ferrata. 

 

 

 

Via ferrata είναι ιταλική ονομασία και δηλώνει μια αναρριχητική διαδρομή με χαλύβδινο καλώδιο ή/και σιδερένια σκαλοπάτια ή/και σκάλες ή/και αιωρούμενες συρμάτινες γέφυρες, που είναι όλα στερεωμένα σε σταθερά σημεία ή στο βράχο, τον οποίο θα διασχίσουμε. Για την ασφάλειά του, ο ορειβάτης φορά ένα ειδικό σορτσάκι που λέγεται μποντριέ, σε μια άκρη του οποίου τοποθετεί ένα ειδικό σετ με δύο λουριά  τα οποία καταλήγουν σε δυο καραμπίνερ που τα ασφαλίζει στο χαλύβδινο σύρμα ώστε σε περίπτωση πτώσης του να συγκρατηθεί απο τα δυναμικά λουριά και να μην τραυματιστεί θανάσιμα. Βέβαια, ημιάκαμπτες ορειβατικές μπότες, κράνος και γάντια συμπληρώνουν την ασφάλειά του. Σε περίπτωση κακοκαιρίας και κεραυνών δεν συνιστάται η ανάβαση. Γιαυτό ενημερωθείτε εκ των προτέρων για τις καιρικές συνθήκες.

 

συγχαρητήρια στους κατασκευαστές

Οι διαδρομές Via Ferrata είναι κατασκευασμένες έτσι ώστε να παρέχουν τη δυνατότητα προώθησης με ήπια αλλά και ισχύρη δύναμη χεριών και γιαυτό αξιολογούνται με ανάλογο βαθμό δυσκολίας Α, A/B, B, B/C, C, D, .....  Αυτό επιτρέπει την αναρρίχηση σε απότομες και εκτεθειμένες  διαδρομές, όπου κάτω επικρατεί συνήθως το χάος,  χωρίς τους κινδύνους απροστάτευτης αναρρίχησης. Διευρύνουν την πρόσβαση σε δύσκολες κορυφές, γεγονός που πρωτο-χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του Α Παγκοσμίου Πολέμου στην περιοχή των Δολομιτών επειδή εκεί ήταν τα σύνορα μεταξύ της Ιταλίας και της Αυστρο-Ουγγαρίας. Αργότερα χρησίμευσαν για τουριστικούς σκοπούς.

 

 

Όταν μιλάμε για via ferrata εννοούμε κυρίως τους Δολομίτες, ενώ στην Ελλάδα, αυτή η δράση είναι περιορισμένη, για να μην πω μάλλον άγνωστη. Εντούτοις υπάρχουν κάποιες διαδρομές, στην Άρμα της Πάρνηθας και στον Αώο που θεωρούνται περισσότερο παραγωγή αδρεναλίνης παρά διεκόλυνση για ασφαλέστερη ανάβαση, όπως είναι πραγματικά εδώ στο τελευταίο τμήμα του Γομαρόσταλου, πριν το οροπέδιο Μουσών.

 

 

Τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες (π.χ. Γαλλία, Πολωνία) υπάρχει μια σχέση αγάπης-μίσους μεταξύ ορειβατών και αναρριχητών κατηγορώντας ο ένας τον άλλον, για το ποιός είναι ο γνήσιος "αναβάτης" χρησιμοποιώντας συνήθως υποκειμενικά επιχειρήματα. Για μένα προσωπικά υπερισχύει η αίσθηση της ασφάλειας γιαυτό θεωρώ τις via ferrata ως αναπόσπατο τμήμα εκεί που χρειάζονται. ΤΕΛΟΣ!

ημέρα ηλιόλουστη και θέα απίστευτη

 

Η κατασκευή via ferrata σε αυτή τη σπουδαία διαδρομή, είναι καθόλα επαγγελματική και δεν έχει να ζηλέψει σε τίποτε από κάποια άλλη των Δολομιτών. Η υλοποίησή της έγινε απο τον Σάκη Σπανούδη, εμβληματικό μέλος του ΣΕΟ θεσσαλονίκης και του αξίζουν θερμά συγχαρητήρια. Σας προτείνω λοιπόν, στην επόμενη ανάβασή σας στον Όλυμπο να ακολουθήσετε το μονοπάτι αυτό και να γευτείτε την  αίσθηση ενός Ικάρου χωρίς να λειώσουν τα φτερά σας! Ξαφνικά αντικρύζουμε το οροπέδιο Μουσών. Μεγαλείο! 

 

Στεφάνι Ολύμπου
Αυτός ο πεταλοειδής ογκόλιθος που ξεπροβάλλει μπροστά μας είναι η κατοικία των Ολύμπιων Θεών και ο θρόνος του Δία. Σε αυτά εδώ τα μέρη είχαν τοποθετήσει οι αρχαίοι έλληνες τα παλάτια των ευέξαπτων θεών τους, ίσως γιατί ήταν απο εκείνα τα μέρη που δεν επιχείρησαν ποτέ να προσεγγίσουν και αμαρτία μεγάλη να τα ανέβουν. Ήταν ένα είδος άβατον για τους θνητούς!

 

διαδρομή απο Οροπέδιο, καταφύγιο Ζολώτα, Πριόνια

Ο Όλυμπος είναι ένα γεωλογικό και μυθικό δημιούργημα. Ταξιδεύεις, μαζί του, στο παρελθόν, εκεί που πριν 250 εκατομμύρια χρόνια συναντάς την αρχική του μορφή που ήταν τμήμα της αφρικανικής τεκτονικής πλάκας και το μεγαλύτερο τμήμα της Ελλάδας βρισκόταν στον πυθμένα μιας ρηχής θάλασσας, όπου αποτέθηκαν τα κύρια υλικά, από τα οποία αργότερα σχηματίσθηκαν τα σημερινά πετρώματα. Τα διάφορα γεωλογικά γεγονότα που ακολούθησαν, προκάλεσαν την ανάδυση όλης της περιοχής και ιδιαίτερα των κορυφών Μύτικα και Στεφάνι, που έχουν μορφή δολομιτών. Η ιστορία συνεχίζεται, πριν από 1.000.000 χρόνια, τότε που οι παγετώνες κάλυψαν τον Όλυμπο και δημιούργησαν τα πλατώματα και τα κοιλώματα του βουνού με την τριβή τους. Τα χρόνια περνούν, η άνοδο της θερμοκρασίας είναι εμφανής (γιατί οι πάγοι λειώνουν) και η Μεσόγειος γίνεται ένας κήπος της Εδέμ που ευδοκιμεί ήπιο κλίμα και δημιουργούνται πολιτισμοί. Ένας απο αυτούς τους πολιτισμούς πιστεύει στην πολυθεία, δημιουργεί τους θεούς του και τους φιλοξενεί απλόχερα στα μέρη του. Διαλέγει την κατοικία τους να είναι πολύμορφη και αμετάβλητη σε γοητεία φύσης, γεμάτη από ψηλές κορυφές και ομίχλη, ώστε να προκαλεί δέος και θαυμασμό στον άνθρωπο, που δημιουργεί και διαδίδει θρύλους για αυτό το βουνό.. Πλησίαζαν στην πλησιέστερη χαμηλή κορυφή (μάλλον στον Άγιο Αντώνιο) και άφηναν τα αφιερωματά τους, ίσως να θυσίαζαν κιόλας.

 

 

Έπρεπε να ζήσει ο Κάκαλος και την Ελλάδα να είχε επισκεφτεί ο σπουδαίος ελβετός φωτογράφος Φρεντ Μπουασονά, που χρηματοδότησε την πρώτη ανάβαση σε αυτό το μαγικό βουνό, έτσι ώστε αργότερα να συρρέει πλήθος κόσμου εδώ για τη μαγική ανάβαση. Και είναι σωστή η λέξη "κόσμος" γιατί δεν πρόκειται μόνο για ορειβάτες αλλά για κοινούς θνητούς, όπως τους συνατήσαμε στα Πριόνια.

 

καταφύγιο Κάκαλος, το διαχειρίζονται εξαιρετικά παιδιά

 

Η διαδρομή απο το καταφύγιο του Αποστολίδη μέχρι τη βάση του Στεφανιού είναι περίπου 25-30 λεπτά. Είναι ένα στενό μονοπάτι που πιάνει πολύ χιόνι και το χειμώνα είναι απαγορευτικό. Σήμερα όμως είναι καθαρισμένο γιατί αναμένεται ο μεγάλος αγώνας ορεινού τρεξίματος olympus marathon. 

 

ανάβαση στο ύψωμα Τούμπα

το μεγαλοπρεπές Οροπέδιο Μουσών

Η καλύτερη μέρα για να ανέβεις με ασφάλεια το λούκι (Μύτικα ή Στεφάνι) είναι καθημερινή που έχει ελάχιστο κόσμο και οι πτώσεις λίθων απο τους προπορευόμενους είναι πολύ μικρή. Η ανάβαση, σύμφωνα με την προσωπική μου άποψη, είναι σύνθεση καλής ψυχολογίας και ορειβατικής εμπειρίας. Αν είσαι αρχάριος, άστο για λέιτερ, ακόμη και να είσαι δεμένος δεν θα το ευχαριστηθείς. Επειδή περνάς απο κάποια εκτεθειμένα σημεία, πρέπει να ξέρεις που πατάς και πού πιάνεσαι. Εδώ πρέπει να είσαι πολύ σίγουρος, διαφορετικά δες τα βιντεο που κυκλοφορούν στο youTube. 

 

θέα απο το ύψωμα Τούμπα στη δύση του ήλιου

 

Αφήνουμε το σακκίδιό μας στη βάση (αν και δεν συνιστάται λόγω κλοπών), φοράμε κράνος (οπωσδήποτε) και γάντια αναρρίχησης (προαιρετικά) και ακολουθούμε τα κιτρινα σημάδια που δείχνουν τη σωστή πορεία. Αν ξεφύγουμε απο αυτά μπορεί να βραχιάσουμε ή να βρεθούμε σε εκτεθειμένα σημεία. 

πρωινό Στεφάνι

Η αναρρίχηση διαρκεί συνολικά 35-40 λεπτά, αποτελείται απο τρία διαφορετικά είδη περασμάτων και δυσκολίας: α) πρώτη συνάντηση με βραχώδη περάσματα (θέλει ψυχραιμία και νηφαλιότητα, προπαντός καλά σταθερά πατήματα), β) διέλευση μέσα απο ένα στενό πέρασμα που ένα μεγάλο σακκίδιο δυσκολεύεται και αναρρίχηση απότομου βράχου που έχει καλά πιασήματα (αντί αυτού υπάρχει μια παράπλευρη εκτεθειμένη διαδρομή που θέλει προσοχή), γ) ανεβαίνοντας κοντά στα τοιχώματα συναντάμε κόκκινη σάρα χωρίς να δυσκολευόμαστε και τραβερσάρουμε προς τα δεξιά, συναντάμε ένα βραχώδη τοίχο που τον ανεβαίνουμε απο τα δεξιά.... η κορυφή φαίνεται αλλά το πλέον εντυπωσιακό είναι το αντικρινό βραχώδες του Μύτικα με την κορυφή να δεσπόζει, αλλά και το πέρασμα Νάτση για τους λάτρεις της αναρρίχησης. Υπάρχουν πολλά βίντεο που περιγράφουν το Πέρασμα Νάτση, τα οποία χρησιμοποιούν ευρυγώνιο φακό που δημιουργεί μια λανθασμένη εικόνα προοπτικής και βαθμού επικινδυνότητας. Το εν λόγω πέρασμα απευθύνεται μόνο σε έμπειρους ορειβάτες σε σχοινοσυντροφιές.

 

τα φοβερά Μυτάκια του Ολύμπου

σήμερα ο Μύτικας γέμισε απο κόσμο

ανάβαση στο λούκι του Στεφανιού

πίσω είναι ο Μύτικας και το Σκολιό

ο βραχώδης όγκος του Μύτικα

θέα απο το Στεφάνι με τις γύρω κορυφές

θέα απο το Στεφάνι με τα μονοπάτια του οροπεδίου

η περίφημη διαδρομή Νάτση

Απο την κορυφή μπορείς να προχωρήσεις προς την ψηλότερη κορυφή αφού περάσεις το επικίνδυνο σημείο V με εκτεθειμένο χάος.... δεν το έχω επιχειρήσει και τις δύο φορές που έχω ανέβει. Απλά χαζεύω προς όλα τα σημεία του ορίζοντα: Μύτικας, Σκολιό, Καζάνια και οροπέδιο των Μουσών σε όλο το μεγαλείο τους. Μια τέτοια ανάβαση-αναρρίχηση με έναν τέτοιο ηλιόλουστο καιρό αξίζει κάθε επιβράβευσης.

 

καταφύγιο Ζολώτα: η επιβράβευση

 

όταν απο εδώ πέρασαν οι Ούννοι

νεαρά παιδιά απο τις USA

7 ώρες διήρκησε η σημερινή πορεία, όταν είδα το ρολόι μου στα Πριόνια. Η κούραση εμφανής, κυρίως οι τετρακέφαλοι και οι γάμπες αύριο θα την ακούσουν. Άλλωστε μια κατάβαση 1900 μέτρων δεν είναι και ό,τι πιο εύκολο μπορεί να σου συμβεί.

 

Λιτόχωρο: ΣΒΚ αγώνων ορεινού τρεξίματος

οι διοργανώσεις που πλούτισαν τις εταιρίες αθλητικών ειδών και τους ορθοπεδικούς