my travel adventures: Καπετανιανά via ferrata

Wednesday, October 18, 2023

Καπετανιανά via ferrata

Τι είναι η via ferrata?
Ιστορία των via ferrata
Zbynek Cepala, ο δημιουργός

via ferrata στα Καπετανιανά
Αξιολόγηση της διαδρομής απο τους συμμετέχοντες

Αστερούσια-Καπετανιανά

Στο νότιο άκρο της Κρήτης, εκεί που η άγρια ομορφιά του τοπίου δεσπόζει στη σκέψη μου είναι τα Αστερούσια όρη και τα Καπετανιανά, ένα βραχώδες ορεινό χωριό, έξω απο το οποίο ξεκινά μια τρίωρη via ferrata, μέτριας δυσκολίας αλλά εκπληκτικής ομορφιάς με θέα στο λυβικό πέλαγος. Ένα πλήρες ΣΚ σε πλήρη δράση και αδρεναλίνη στα Αστερούσια εκεί που πολλοί αγνοούν την ύπαρξή τους.

Αστερούσια Όρη. Λίγοι γνωρίζουν και ακόμη λιγότεροι έχουν περπατήσει αυτόν τον ορεινό όγκο της Κρήτης με τα απόκρημνα βράχια και τη μαγευτική θέα που δεσπόζει το Λιβυκό Πέλαγος.. Μιλάμε για τη νοτιότερη οροσειρά της Ελλάδας που ανήκει στο νομό Ηρακλείου.

Καπετανιανά, 750μ υψόμετρο

Η ψηλότερη κορυφή είναι ο Κόφινας, με μάλλον χαμηλό υψόμετρο (1230μ), αλλά τι να το κάνεις το νούμερο αυτό όταν η πρόσβαση θέλει σκληρές ορειβατικές μπότες, υπομονή και προσεκτική οδήγηση σαν να είσαι σε σαφάρι. Το πεδίο είναι σκληρό, πετρώδες και άγονο. Το μόνο που συναντάς είναι γυπαετοί, χρυσαετοί (έχει μείνει μόνο ένα ζευγάρι) και όρνια. Ούτε καν αγριόγιδα δεν έχει αυτός ο τόπος!

με θέα το Λιβυκό πέλαγος

θέα απο τα ύψη με ίχνος διαδρομής και ορνέων

Ο δρόμος απο το Ηράκλειο είναι καλός, τουλάχιστον μέχρι τους Αγίους Δέκα. Μετά αρχίζουν οι φιδίσιες ανηφόρες (όπως και στο δρόμο για τη Χώρα Σφακίων) και φτάνετε στα Καπετανιανά. Εδώ πίνετε μια πορτοκαλάδα, απολαμβάνετε τη θέα, επισκέπτεστε την "Θαλόρη", συνθετική λέξη απο τη Θάλασσα και τα Όρη και είστε έτοιμοι για την εξερεύνηση.

Τα Καπετανιανά έχουν υψόμετρο 750μ και στην επιστροφή εδώ θα ενυδατωθείτε και θα πάρετε δυνάμεις για το ταξίδι της επιστροφής.

τοπική μπύρα με φόντο τον Κόφινα

Μία ιδέα να κατέβουμε στην παραλία της Ελυγιάς (συνώνυμης της άλλης Ελυγιάς των Λευκών Ορέων) δεν έπαιξε λόγω της κακής βατότητας του δρόμου και των άπειρων στροφών.

Τι είναι η via ferrata

Via ferrata είναι ιταλική ονομασία και δηλώνει μια αναρριχητική διαδρομή κατά μήκος της οποίας υπάρχει χαλύβδινο καλώδιο ή/και σιδερένια σκαλοπάτια ή/και σκάλες ή/και αιωρούμενες συρμάτινες γέφυρες, που είναι στερεωμένα σε σταθερά σημεία του βράχου και παρέχουν ασφάλεια, δηλαδή συγκρατούμαστε από αυτά για να διασχίσουμε ένα εκτεθειμένο σημείο.

1. τμήμα: φαράγγι

Για την ασφάλειά του, ο ορειβάτης φορά ένα ειδικό σορτσάκι (πάνω απο το παντελόνι και λέγεται μποντριέ), στη μια άκρη του οποίου τοποθετεί ένα ειδικό σετ με δύο λουριά που καταλήγουν σε δυο καραμπίνερ τα οποία ασφαλίζει στο χαλύβδινο σύρμα ώστε αν γλυστρίσει να συγκρατηθεί απο τα δυναμικά λουριά και να μην τραυματιστεί. Επίσης, ημιάκαμπτες ορειβατικές μπότες, κράνος και γάντια συμπληρώνουν την ασφάλειά του.

👉 Τέτοιου είδους διασχίσεις γίνονται μόνο σε μέρες καλοκαιρίας. Σε καταιγίδες ή βροχές αναβάλλουμε την εξόρμησή μας. Μια ξαφνική μπόρα μπορεί να πλημμυρήσει το φαράγγι (στο 1. τμήμα της διαδρομής) και να πνιγούμε. Δεν πρέπει να υποτιμηθεί ή να αγνοηθεί. Επίσης, αν υπάρχουν κεραυνοί δεν αγγίζουμε το χαλύβδινο καλώδιο καθότι είναι καλός αγωγός του ηλεκτρισμού και υπάρχει κίνδυνος να κεραυνωθούμε!

πλήρης εξοπλισμός

Οι διαδρομές via Ferrata είναι κατασκευασμένες έτσι ώστε να παρέχουν τη δυνατότητα προώθησης με ήπια αλλά και ισχύρη δύναμη χεριών και γιαυτό αξιολογούνται με αντίστοιχο βαθμό δυσκολίας Α, A/B, B, B/C, C, D, ..... Αυτό επιτρέπει την αναρρίχηση σε απότομες και εκτεθειμένες διαδρομές, όπου κάτω επικρατεί συνήθως το χάος, χωρίς τον κίνδυνο απροστάτευτης αναρρίχησης.

2. τμήμα και η κορυφή με πανοραμική θέα

Ο βαθμός δυσκολίας τους εναπόκειται συνήθως στο πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να βρούμε τα σημεία στήριξης των ποδιών για να προωθηθούμε, εφόσον τα χέρια μας συγκρατούν το ατσαλόσυρμα ή έχουν βρει κάποια σταθερά σημεία του βράχου. Έτσι οι βαθμοί Α και Β συμβολίζουν αντίστοιχα την εύκολη και μέτρια ανεύρεση τέτοιων σημείων. Τα πράγματα δυσκολεύουν στο βαθμό Β/C και ιδίως στο C, όπου η αναζήτηση σημείων στήριξης είναι δύσκολη ή μη εμφανής και θέλει εμπειρία, ψυχραιμία και όχι βιασύνη, ακόμη και δύναμη χεριών. Μερικές φορές, η C αναφέρεται και σε αρνητική κλίση, συνήθως σε σκάλα, οπότε τα χέρια κουράζονται και απαιτούνται συχνότερες στάσεις. Σε αυτήν την περίπτωση χρησιμοποιούμε τη λανιέρα, που την ασφαλίζουμε σε κάποιο σκαλοπάτι. Για τις υπολοιπες κατηγορίες D, F... δεν θα αναφερθούμε, δεν υπάρχουν ανάλογες φεράτες στην Ελλάδα και απευθύνονται σε πολύ έμπειρους ορειβάτες.

2. τμήμα: χτένια, φαίνεται η κορυφή με την πανοραμική θέα

2. τμήμα: χτένια

Οι φεράτες διευρύνουν την πρόσβαση σε δύσκολες κορυφές, γεγονός που (πρωτο) χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του Α Παγκοσμίου Πολέμου στην περιοχή των Δολομιτών, όπου ήσαν και τα σύνορα των εχθρών (Ιταλίας και Αυστρο-Ουγγαρίας). Ο παράδεισος των via ferrata είναι σαφώς οι Άλπεις, ενώ στην Ελλάδα, η δράση αυτή είναι περιορισμένη, για να μην πω μάλλον άγνωστη. Εντούτοις υπάρχουν κάποιες διαδρομές, π.χ. στην Πάρνηθα (Άρμα, La Grota), στην Κόνιτσα και τελευταίως στην Κρήτη, στα Αστερούσια Όρη.

βαθμοί δυσκολίας και εξοπλισμός για μία via ferrata

Τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες (π.χ. Γαλλία, Πολωνία) υπάρχει μια σχέση αγάπης και μίσους μεταξύ ορειβατών και αναρριχητών για το ποιός είναι ο πιό γνήσιος αναβάτης βουνών χρησιμοποιώντας συνήθως υποκειμενικά επιχειρήματα.

thanks Tomas

Εξόρμηση με τον ΕΟΣ Ηρακλείου Κρήτης

Ιστορία των via ferrata

Οι ψηλές κορυφές των Άλπεων λειτουργούσαν ανέκαθεν ανασταλτικά για τη διέλευση μεγάλου στρατού, ακόμη και στην περίπτωση του Αννίβα (218πΧ) που υποτίθεται ότι διήλθε των Κεντρικών Άλπεων για να αντιμετωπίσει το ρωμαϊκό στρατό. Αυτό το γεγονός φαίνεται ότι άλλαξε περί τα τέλη του 19ου αιώνα. Απο τη μια μεριά η ανάπτυξη τεχνικών αλπινισμού και απο την άλλη νέες τεχνολογίες, επέτρεψαν την ευκολότερη στρατιωτική μετακίνηση σε απρόσιτα σημεία των Άλπεων και των Δολομιτών, εκεί δηλαδή που υπήρχαν τα μεγαλύτερα πολεμικά μέτωπα. Άλλωστε, η ανακάλυψη της δυναμίτιδας είχε ήδη προηγηθεί, συνεπώς ήταν εύκολο να γίνουν οχυρωματικά έργα, με τεχνικές εκρήξεις, σε ψηλές κορυφές που λειτούργησαν ως ιδανικά παρατηρητήρια για να ελέγχουν τα εχθρικά στρατεύματα που θα διέρχονταν στις κάτω πεδιάδες. Το βουνό έμοιαζε σαν ένα σουρωτήρι με τούνελ και οχυρωματικά έργα. Θυμάμαι ακόμη την εξόρμησή μας σε εκείνα τα πολεμικά μέτωπα.

3. τμήμα: τραβέρσα

πολυκοσμία στην τραβέρσα

Στο ΑΠΠ λοιπόν, το πολεμικό μέτωπο των δυο στρατοπέδων (Ιταλίας και Αυστρο-ουγγαρίας) ήταν ακριβώς οι Δολομίτες: Tre Cime, Monte Cristallo, Tofana, Lagazuoi, Marmolata. Οι στρατιώτες ανέβαιναν στα οχυρά, κυριολεκτικά αετοφωλιές, με φεράτες και μετέφεραν το βαρύ οπλισμό με τροχαλίες και βαρούλκα. Όμως το κρύο ήταν αδυσώπητο. Πολλοί διερωτώνται αν οι θάνατοι στρατιωτών ήταν περισσότεροι στο πεδίο των μαχών ή του πάγου.

3. τμήμα: τραβέρσα

Τα χρόνια πέρασαν, οι πόλεμοι τελείωσαν και οι λαοί συμφιλιώθηκαν. Όμως, παρέμεναν τα έργα στα βουνά και δεν τα χρησιμοποιούσε κανένας... μέχρις ότου κάποιος σκέφτηκε αν θα μπορούσαν αυτοί οι δρόμοι των ανταρτών να γίνουν τουριστικό εμπόρευμα για εκείνους που θα ήθελαν να μιμηθούν τους αντάρτες και να διασχίσουν τα απρόσιτα αυτά μέρη εκ του ασφαλούς. Έτσι δημιουργήθηκε το άθλημα της via ferrata που βασικά διαφέρει απο την κλασσική αναρρίχηση.

Zbynek Cepala, ο δημιουργός

Ήταν η χρονιά της Μεταπολίτευσης στην Ελλάδα, όταν ο Zbynek Cepela έφτασε στην Αθήνα και με πλοίο στην Κρήτη για να επισκεφτεί το φαράγγι της Σαμαριάς, που το θεωρούσε ως το μεγαλύτερο της Ευρώπης. Ο 27χρονος τότε τσέχος, που μιά ζωή ήταν ο γλάρος του Ιωνάθαν, ένα ανήσυχο πνεύμα που στην παιδική του ηλικία δεν μπόρεσε να εκπληρώσει τα ονειρά του λόγω του καθεστώτος που επικρατούσε στη χώρα του, που τότε ονομαζόταν Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Τσεχοσλοβακίας. Εντούτοις, είχε μάθει την αναρρίχηση απο τα 14 χρόνια του με αντισυμβατικές τεχνικές.

4. τμήμα: βράχος

ανεβαίνοντας στο πιό δύσκολο τμήμα της...

...και η ομάδα ακολουθεί

4. τμήμα: βράχος

Κατέβηκε το φαράγγι, έφτασε στην Αγία Ρουμέλη, που τότε δεν είχε ηλεκτρικό, και συνέχισε το παραλιακό μονοπάτι Ε4 μέχρι την Χώρα Σφακίων. Οι δρόμοι ήταν χωματόδρομοι και υπήρχαν ελάχιστα σπίτια. Ο μαζικός τουρισμός (ορειβατικός ή μη) δεν είχε εφευρεθεί ακόμη. Παρόλα αυτά, η Κρήτη ήταν άγρια, έρημη και εντυπωσιακή, όπως και σήμερα σε κάποια σημεία της, σε αντίθεση με άλλα νησιά της Μεσογείου που είναι κοσμοπολίτικα και παράλληλα έχουν την αγριότητα του τοπίου, όπως η Κορσική.

Ξανάρθε το 1978 και πάλι το 1982 για να εγκατασταθεί στα Καπετανιανά, που φαντάζομαι το πόσο άγρια θα ήταν την εποχή εκείνη, αν την συγκρίνω με τις διπλανές περιοχές, που στις αρχές του '90 έκανα την πρώτη μου πεζοπορία στη Μονή Κουδουμά, ήμουνα τότε επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

φασκόμιλο

Αργότερα, ο Zbynek αγόρασε σπίτι στην περιοχή και απο το 2006 ζει μόνιμα εκεί κάτω. Για να ζεις σε εκείνα τα μέρη, τότε, θα πρέπει να είσαι άνθρωπος με περίσσεια θάρρους και ενέργειας. Και φαίνεται ότι ο τσέχος αυτός ήταν γεμάτος ενέργεια, ακόμη και πραότητας αλλά και χαμηλών τόνων. Μόνο έτσι μπορείς να αντεπεξέλθεις των δύσκολων συνθηκών σε μέρη άγρια και απρόσιτα.

Τον Zbynek τον περιγράφουν ως άνθρωπο δημιουργικό, με όνειρο ζωής να κάνει την περιοχή έναν αναρριχητικό παράδεισο! Έχει ανοίξει αναρίθμητες διαδρομές και τελευταία τη via ferrata στα Καπετανιανά, με προδιαγραφές που δεν έχουν να ζηλέψουν σε τίποτε από τις αντίστοιχες δολομιτικές. Αυτή τη via ferrata θα διασχίσουμε.

via ferrata στα Καπετανιανά

Προσπερνάμε το χωριό καπετανιανά και παίρνουμε το χωματόδρομο, μετά τις κεραίες φτάνουμε και αράζουμε τα αυτοκίνητα δίπλα σε ένα βυτιοφόρο, που θεωρείται χαρακτηριστικό γνώρισμα της περιοχής. Είναι ένα εγκατελλειμένο άδειο κυλινδρικό δοχείο μεταφοράς μάλλον νερού που κάποιοι ασυνείδητοι το εγκατέλειψαν και αυτό σκουριάζει με το χρόνο. Το μόνο θετικό είναι που βγάζουμε την πρώτη φωτό με φόντο τα Αστερούσια όρη.

Η ομάδα αποτελείται κυρίως από νέα παιδιά, όπου η συνολική τους ηλικία να αθροίζεται στη δική μου... καλά... πλάκα κάνω! Οι περισσότεροι γνωρίζουν το άθλημα, οι υπόλοιποι είναι πρωτάρηδες, δεν το δείχνουν, μάλλον ντρέπονται, αλλά είναι εμφανές το πόσο μεγάλη προσοχή δείχνουν στο μάθημα που κάνει ο Θωμάς (ο αρχηγός) για τη χρήση των μέσων ασφαλείας και για το πως διασχίζουμε τις φεράτες. Είναι εντυπωσιακό.... ροφούν την κάθε του λέξη!

Κράνη, γάντια και κάποιες άγνωστες ακόμη λέξεις, όπως μποντριέ, λανιέρα και καραμπίνερ προστίθενται με ταχύτητα φωτός στο λεξιλόγιό τους που σαν σύγχρονοι σκεϊτάδες νομίζουν ότι είναι «συνθηματικές» για να μη τους καταλαβαίνουν οι αμύητοι, μέχρι που αντιλαμβάνονται ότι είναι η ζωντανή γλώσσα των αναρρηχητών. Ντυνόμαστε σαν αστακοί, ετοιμοπόλεμοι και με θάρρος που θα το ζήλευε ο κάθε στρατός των Σπαρτιατών ξεκινάμε για το εγχείρημα. Μαζί μας έχουμε παντός είδους φωτογραφικής μηχανής με ή χωρίς τηλεφακό, κάμερα GoPro και κινητά, όπλα δηλαδή που δεν τα είχε κανένας οπλίτης σπαρτιάτης την εποχή του.

Είκοσι λεπτά διαρκεί το μονοπάτι μέχρι να φτάσουμε στο φαράγγι της Ελυγιάς, που βασικά απο εδώ αρχίζει η περιπέτεια. Διασχίζουμε μέρος του με προσοχή καθότι οι κροκάλες εμποδίζουν την κίνησή μας, είναι λείες, σαν τα βότσαλα της άμμου.

Το φαράγγι της Ελυγιάς ή Βαλαχά διαρρέεται από τα νερά των γύρων βουνοκορφών και κυρίως του Κόφινα και τα μεταφέρει στη θάλασσα, εκεί όπου σχηματίζεται η ομώνυμη παραλία. Έχει καταρράκτες, που σημαίνει ότι η διάσχισή του απαιτεί εξοπλισμό canyoning.

Η via ferrata των Καπετανιανών αποτελείται απο τέσσερις μικρές φεράτες, εξίσου ενδιαφέροντος όλες τους. Τις ονομάζω και τις περιγράφω ως εξής:

φαράγγι, είναι μια κατεβασιά βαθμού δυσκολίας Α/Β (πάντα οι φεράτες προς τα κάτω είναι λίγο πιο δύσκολες από την ανάβαση), έχει μήκος συνολικά 25-30 μέτρα,
χτένια, ξεκινάμε από μία σκιερή τοποθεσία και ανεβαίνουμε μια εύκολη διαδρομή (τύπου Α) που φαίνεται σαν κώνος. Λίγο πριν από την κορυφή υπάρχει μία μικρή διακλάδωση προς την κορυφή με εξαιρετική θέα 360 μοιρών, ενώ η κύρια διαδρομή ακολουθεί ένα ανεβοκατέβασμα βράχων (εξ ού και χτένια) για μια απόσταση γύρω στα 50 μέτρα. Αυτό το τμήμα το αξιολογώ Α/Β λόγω της συνεχούς εναλλαγής του σωματός μας, να περνάμε στην άλλη μεριά του χαλύβδινου καλωδίου, σε εκτεθειμένα σημεία,
τραβέρσα, ίσως είναι η πιο θεαματική διαδρομή επειδή διερχόμαστε την πλαγιά μιας χαράδρας που εκτείνεται πολλά μέτρα προς τα κάτω. Η πλαγιά έχει γρέζι, δηλαδή δεν είναι γυαλιστερή. Τα χέρια κάνουν όλη τη δουλειά, αλλά εξίσου σημαντικό ρόλο παίζουν και τα πόδια που πρέπει να βρίσκουν σημεία για σταθερά πατήματα. Σαφώς είναι βαθμού Β και έχει μήκος γύρω στα 80 περίπου μέτρα. Εδώ βγάζουμε τις περισσότερες φωτό με κίνδυνο το κινητό να μας ξεφύγει απο τα χέρια! Στο τέλος της διαδρομής υπάρχει ξέφωτο και ξεκουραζόμαστε,
βράχος, από εδώ αρχίζει η τελευταία ανάβαση σε κάθετο σχεδόν βράχο και έχει βαθμό δυσκολίας B, ενώ σε κάποια σημεία του είναι B/C επειδή δεν είναι εύκολο να βρεις σταθερά σημεία για να ανυψωθείς. Για τους πρωτάρηδες, αυτό το τμήμα είναι ίσως το πιο δύσκολο όλης της διαδρομής. Έχει μήκος γύρω στα 30-40 μέτρα. Η διαδρομή αυτή είναι πράγματι εντυπωσιακή γιατί έχεις θέα προς το χωριό Άγιος Ιωάννης και σε όλο το λυβικό πέλαγος.