hiking n' trains in the northern of Europe

6. Ορειβασία στη Βόρεια Ευρώπη

Η Νορβηγία είναι μια χώρα που μοιάζει ορεινά π.χ. με την Ελβετία, αλλά παρουσιάζει πολλές ιδιαιτερότητες, τις οποίες ο Έλληνας ορειβάτης πρέπει να έχει υπόψη του. Για το λόγο αυτό παρουσιάζουμε ένα κανόνα δέκα σημείων, έτσι ώστε ο αρχηγός αναβάσεων να προετοιμάσει κατάλληλα την ομάδα του.

1.    Η πλέον κατάλληλη εποχή για ορειβασία στη Νορβηγία είναι από το Μάιο έως το Σεπτέμβριο, που τόσο ο καιρός όσο και η λιγότερη ποσότητα του χιονιού το επιτρέπει.

2.    Υπάρχουν πεζοπορικά μονοπάτια, διάσπαρτα σε όλη τη χώρα, που είναι σηματοδοτημένα με ένα κόκκινο Τ [DNT είναι ο Νορβηγικός Ορειβατικός Σύλλογος], σχεδιασμένο πάνω σε ένα δένδρο , σε ένα βράχο ή σε ένα στύλο.

3.    Η Νορβηγική ύπαιθρος έχει πάρα πολλά μονοπάτια και ο ορειβάτης πολλές επιλογές.

4.   Ακόμη και το καλοκαίρι, η θερμοκρασία τις νυκτερινές, αλλά και τις πρωινές ώρες είναι πολύ χαμηλή σε σχέση με την κεντρική ή τη νότια Ευρώπη. Έτσι, στο σακίδιο θα πρέπει να υπάρχουν απαραίτητα ζεστά ρούχα και αδιάβροχο, ακόμη και αν η μέρα ξεκινά ηλιόλουστα. Αδιάβροχες μπότες και γκέτες είναι πάντα απαραίτητες.

5.    Η Νορβηγία είναι μια ακριβή χώρα. Για το λόγο αυτό ξεκινάμε τις πτήσεις μας με Low-cost flights, ενώ για τις εσωτερικές πτήσεις μια προτεινόμενη αεροπορική εταιρία είναι η Wideroe.

6.  To Βόρειο Σέλας είναι, για πολλούς, η μοναδική αιτία που επισκέπτονται τη χώρα. Θα ήταν σκόπιμο και εφόσον το επιθυμεί/αποφασίσει ο ορειβάτης, να συνδυάσει αυτό το μοναδικό οπτικό φαινόμενο με κάποια της επιλογής του ορειβατική δραστηριότητα (π.χ. ορειβατικό σκι) κατά τους χειμερινούς μήνες, Νοέμβριο - Ιανουάριο, που το Βόρειο Σέλας βρίσκεται στην καλλίτερη παρατήρησή του λόγω της μεγάλης διάρκειας της νύκτας. Προτείνεται η επιλογή να είναι βόρεια της πόλης του Bodø.

7.    Σε όλο σχεδόν το εκτεταμένο δίκτυο μονοπατιών υπάρχουν πολλά καταφύγια, που μπορεί κάποιος να διανυκτερεύσει φτηνά [H Νορβηγία είναι ίσως η ακριβότερη χώρα της Ευρώπης. Η λέξη φτηνά είναι λοιπόν σχετική!!] και προφέρουν μαγειρικά σκεύη, κουζίνα και φούρνο. Ο αρχηγός αναβάσεως θα πρέπει να έχει κάνει προκράτηση για κάθε ενδεχόμενο.

8.    Σε αντίθεση με άλλες χώρες (Γερμανία, Ελβετία), στη Νορβηγία επικρατεί το «δίκαιο» του ατόμου!!! Παντού επιτρέπεται να κατασκηνώσεις χωρίς να πάρεις άδεια από κανέναν. Έτσι, εξοικονομείς χρήματα, αλλά κυρίως απολαμβάνεις τη φύση και είσαι πιο ευέλικτος στη οργάνωση της επόμενης διαδρομής.

9.    Αν και τα μονοπάτια είναι πολύ καλά σηματοδοτημένα, ο χάρτης της περιοχής είναι απαραίτητος. Η χώρα είναι αραιοκατοικημένη, μπορεί να μην υπάρχει τηλεφωνικό δίκτυο, ενώ και το GPS να είναι προβληματικό. Επίσης, τα καταφύγια δεν έχουν συνήθως ηλεκτρικό ρεύμα και ο ορειβάτης να περπατά μέρες χωρίς να συναντήσει ίχνη πολιτισμού!!

10.    Οι καιρικές συνθήκες είναι πάρα πολύ ευμετάβλητες. Στην παράλια ζώνη, όπου ο καιρός επηρεάζεται από τη Βόρεια Θάλασσα, ο καλοκαιρινός αίθριος καιρός μπορεί να μετατραπεί απότομα σε έντονο χειμωνιάτικο. Πριν αναχωρήσετε λοιπόν, ενημερωθείτε για τον καιρό. Ακόμη και ασάφεια να επικρατεί για τις καιρικές συνθήκες, αναβάλλετε την πεζοπορία, και αν την έχετε αρχίσει, επιστρέψτε.

6.1 Σκανδιναβικοί Σιδηρόδρομοι

Εκτός από οδοντωτούς έχουμε και σιδηρόδρομους κανονικού εύρους που κινούνται σε κλίση μεγαλύτερη του επιτρεπτού [Εξαίρεση υπάρχει στη γαλλική διαδρομή Saint–Gervais–Vallorcine με 9% και στο τραμ της Λισσαβόνας με 13.5%] (4%) και θεωρούνται ορεινοί σιδηρόδρομοι. Η διαδρομή που περιγράφουμε παρακάτω μπορεί να έχει μόνο κλίση 5,5% αλλά θεωρείται από τις πιο όμορφες «απότομες» διαδρομές, αν όχι του κόσμου, σίγουρα της Ευρώπης. Πρόκειται για το νορβηγικό σιδηρόδρομο Flåms που διανύει μια πολύ όμορφη διαδρομή προς το Myrdal [Η διαδρομή Flåm–Myrdal διαρκεί περίπου 40 λεπτά και κοστίζει μετά επιστροφής για μια οικογένεια (2 ενήλικες με δύο παιδιά) 850ΝΟΚ (περίπου 110€)] , μέσα από τις νορβηγικές οροσειρές και το διάσελο Flåm και από εκεί κάτω προς τα φιόρδ του Ατλαντικού. Αυτή η εντυπωσιακή διαδρομή (που έχει περιγραφεί σε όλα τα σιδηροδρομικά περιοδικά του κόσμου) έλκει σιδηροδρομόφιλους και όχι μόνο τουρίστες από όλο τον κόσμο. Η διαδρομή μέχρι την κορυφή του διάσελου είναι περίπου 20Km και διέρχεται μέσα από οργιώδη βλάστηση, απότομους καταρράκτες, ιλιγγιώδη φαράγγια και «ξεχασμένους» παγετώνες. Σχεδόν 80% της διαδρομής έχει κλίση 5.5%, που σημαίνει ότι το τρένο ανεβαίνει ένα μέτρο κάθε μήκος διαδρομής 18m. Τα κυκλικά τούνελ (λίγο πιο έξω από το Myrdal), για ανάκτηση ύψους, αναδεικνύουν τους νορβηγικούς σιδηροδρόμους εφάμιλλους με τους ελβετικούς. Η διαδρομή αυτή ανήκει στην περίφημη διαδρομή Oslo-Bergen [https://en.wikipedia.org/wiki/Bergen_Line]. Οι σουηδικοί σιδηρόδρομοι (SJ), που φέρνουν τον ορειβάτη κοντά στο Βόρειο Σέλας, διασχίζει τις βόρειες περιοχές της Λαπωνίας.

 

6.1.1. Διαδρομή Flåm- Myrdal

Περιγραφή: Ξεκινώντας [με το βραδινό τρένο ξεκινάμε την πορεία πρωί από το Myrdal. Αναζήτηση δρομολογίου  https://www.rome2rio.com/s/] από το Όσλο φθάνουμε στο Myrdal σε 4h30min. Είναι ένα πολύ μικρό χωριό που εκτείνεται γύρω από το Σ.Σ. Από εδώ αρχίζουμε τη δράση μας σε μία μάλλον συνεχή κατωφέρεια. Είτε με τα πόδια ή με το ποδήλατο [Η διαδρομή αυτή είναι και ποδηλατική] ακολουθούμε το ίδιο μονοπάτι και καθοδόν θαυμάζουμε τους καταρράκτες Kjosfossen (Εικ.6.1 αριστερά) Kårdalsfossen, Rjoandefossen και Brekkefossen. Αν η πεζοπορία γίνει το φθινόπωρο, θα πρέπει να γνωρίζουμε, εκ των προτέρων, τα δρομολόγια των τρένων της επιστροφής από το Flåm για το Myrdal. Η διάρκεια της μέρας είναι μικρή και η συχνότητα των τρένων περιορισμένη. Επίσης, να έχουμε πολύ ζεστά ρούχα μαζί μας, καθότι η διαδρομή προς το Flåm είναι κυρίως μέσα στη σκιά των αντικρινών βουνών, επειδή οι ακτίνες του ήλιου δύσκολα φτάνουν μέχρι εδώ. Περίπου 2km από την αρχή της πεζοπορίας αντικρίζουμε μπροστά μας το Myrdalsberget, στις πλαγιές του οποίου έχουν χαραχτεί 21 στροφές (φουρκέτες) παράλληλα με το ποτάμι Flåmselvi (Εικ.6.1, δεξιά). Όλη σχεδόν η διαδρομή είναι μεταξύ του ποταμού και της σιδηροδρομικής γραμμής, με μήκος διαδρομής 16km σε 4h51min ώρες πεζοπορίας. Στην επιστροφή παίρνουμε το τρένο για το Myrdal, όπου και διανυκτερεύουμε ή συνεχίζουμε το ταξίδι μας προς το Voss για να επισκεφτούμε το εκπληκτικό Trolltunga.

Ιστορικά: Η διαδρομή Flåm- Myrdal έχει μεγάλα τμήματα κατωφέρειας και είναι γνωστή ως το μονοπάτι [Το χρησιμοποιούν κυρίως οι ποδηλάτες αλλά και οι ορειβάτες] (Rallarvegen), που χαράχτηκε παλιότερα για τις ανάγκες κατασκευής της σιδηροδρομικής γραμμής (κάτι ανάλογο με το παραποτάμιο μονοπάτι του Νέστου) και σήμερα χρησιμοποιείται για τουριστικούς λόγους. 

 

Εικ.6.1 Πεζοπορώντας από το Myrdal προς το Flam. Αριστερά: Κjosfossen waterfall. Δεξιά: Myrdalsberget.

6.1.2. Trolltunga

Περιγραφή: Όποιος θέλει να επισκεφτεί αυτό το βράχο, που του κόβεται η ανάσα ακόμη και στις φωτογραφίες, θα πρέπει να αποδεχθεί την περιπέτεια [Τα περισσότερα φιόρδ αλλά και άλλα εντυπωσιακά μέρη της Νορβηγίας, όπως το γνωστό Trolltunga, δεν προσεγγίζονται με το σιδηρόδρομο, παρά μόνο σε κάποια απόσταση]. Από το Voss που τον αφήνει το τρένο, ο ορειβάτης ερχόμενος από το Myrdal (είναι η σιδηροδρομική γραμμή Oslo-Bergen), μπορεί να συνεχίσει μέχρι του σημείου εκκίνησης του μονοπατιού είτε με ταξί (ή rent a car) (1h30min) [Η χρήση ταξί (το κόστος είναι περίπου 2000ΝΟΚ=220€) ενδείκνυται για πολλά άτομα και όταν το κόστος καταλύματος και μεταφορικών είναι αισθητά υψηλότερο. Υπάρχει όμως και η δυνατότητα ενοικίασης αυτοκινήτου.]  ή με το λεωφορείο μέχρι το Odda, όπου και θα διανυκτερεύσει σε κατάλυμα και την επομένη θα συνεχίσει προς το Tyssedal και στο σημείο εκκίνησης της πεζοπορίας (Skjeggedal), από το οποίο το βράδυ θα επιστρέψει πάλι στο Odda [Για τα δρομολόγια δες https://www.skyss.no (περίοδος Ιουνίου-Αυγούστου). ]. Συνιστάται, η πεζοπορία προς το Τrolltunga να γίνεται μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες, ενώ καθοδόν τα μονοπάτια θα είναι γεμάτα από πεζοπόρους. Η προκράτηση (εννοείται πολλούς μήνες πριν) σε ξενοδοχεία και shuttle buses επιβάλλεται. Παρακάτω είναι μία σημαντική βοήθεια από ορειβάτη που έχει επισκεφτεί το Trolltunga και το Prejkestolen και έχει δημοσιευτεί στο tripadvisor [22]: ...my friend and I went to Norway in August 2016 with the specific purpose of hiking the fjords and Trolltunga and Prejkestolen were our main destinations. We are both expert hikers so we knew what Trolltunga was about.  We started our hike at 6 am. If you start early (7 am tops) you can park your car in the higher parking lot (Skjeggedal) which is closer to the starting point and you can spend more time on the top rather than having to rush back. The hike is hard only for people who are not fully prepared, physically or psychologically, but it is quite demanding, especially the first 2 km. Do not bring too much water with you, you can fill your water bottle in any waterfall, creek or river but do pack some lunch and some snacks for the journey.  Invest in some good hiking waterproof shoes and bring a windproof jacket and a hat. The winds can be strong and the temperature can drop instantly. Bring an extra pair of socks and a change of t-shirt. Once you're on the top take your shoes and socks off and let the feet rest for a while then change the socks and your sweaty t-shirt. Do all this before you start your lunch. It took us 8 hours including the stop on the top and I found the return much harder than the way up, especially the last 1.7 km. It has rained on our way back and the steps were covered in mud and became very slippery and despite the ropes, the descent was hard. One false step and you're basically dead. Once you get back to the parking lot do stop at the lake and take your shoes off to cool your feet off. The cold water will restore your aching feet and you will feel much better. This hike is one of the best experiences of my life and I am so grateful that we had a nice sunny day on the way out. The tuna sandwich I had for lunch is one of the best meals I had in my life. There is nothing that can compare to having lunch on Trolltunga while looking at the lake below with the sunshine kissing your head... 

 

Το μήκος της διαδρομής είναι max 14km και απαιτούν 5h46min ώρες πεζοπορίας για το Trolltunga και το Prejkestolen. Για λόγους ασφάλειας, η επιστροφή θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί πριν τη δύση του ήλιου. Συνήθως θα αναγκαστείτε να διανυκτερεύσετε στο Odda εκτός και αν έχετε νοικιάσει αυτοκίνητο. Στη συνέχεια, ακολουθείτε τον ίδιο δρόμο επιστροφής προς το Voss ή συνεχίζετε νοτιότερα με λεωφορείο  Nr930 μέχρι το Seljestad vektstasjon (30min) και μετεπιβίβαση στο NW180 μέχρι το Boe (4h) ή Οσλο(6h40min). Στο Boe υπάρχει σιδηροδρομικός σταθμός με κατευθείαν τρένο προς το Όσλο (2h), υπάρχει ακόμη και νυκτερινό δρομολόγιο.

 

Ιστορικά: Το Trolltunga και Prejkestolen είναι τα πλέον γνωστά ορειβατικά μέρη της Νορβηγίας που συνδυάζουν βραχώδη απότομα μέρη (μέχρι και 700m βάθος), φιόρδ, άγρια φύση, απότομες αλλαγές στις καιρικές συνθήκες και δύσκολα ορειβατικά μονοπάτια. Το πρώτο τμήμα της διαδρομής (σημείο Α, Εικ. 6.2) είναι αρκετά απότομο και η ανάβαση μπορεί να γίνει από τα πλάγια του οδοντωτού που έχει σταματήσει τη λειτουργία του για λόγους επικινδυνότητας. Υπάρχουν πολλά βίντεο [https://www.youtube.com/watch?v=o0BX4CwCEP0] που δείχνουν τη διαδρομή αλλά και το χάος που επικρατεί από την άκρη του βράχου, με αρκετά ατυχήματα [25]. Για το σκοπό αυτό, η συμμόρφωση προς τις οδηγίες πρέπει να ακολουθείται χωρίς αντιρρήσεις (Εικ. 6.3). Ενώ το Trolltunga είναι ένας βράχος που προεξέχει στο κενό (Εικ. 6.4), το Prejkestolen είναι ένας ορθογώνιος βράχος που υπερυψώνεται πάνω από τη λίμνη-φιόρδ, απέχει 37min από το Trolltunga και η ΥΔ είναι ελάχιστη. Ήδη, από το 1900, ολόκληρη η περιοχή έχει ανακηρυχθεί ως τόπος πεζοπορίας και σήμερα υπάρχουν καθημερινά και κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, πολύ τουρίστες, κυρίως όμως ορειβάτες, που επισκέπτονται την περιοχή. Άλλωστε η περιοχή είναι γνωστή για πολύωρα μονοπάτια που οδηγούν σε απρόσιτες κυρίως περιοχές. Το μειονέκτημα της περιοχής είναι η δύσκολη πρόσβαση με Μαζικά Μέσα Μεταφοράς, κυρίως το σιδηρόδρομο.

 

Εικ.6.2 Χάρτης διαδρομής από το σημείο Α εκκίνησης μέχρι το Trolltunga (σημείο Β) και το Prejkestolen (σημείο 1). Η διαδρομή ◊ γίνεται κατά μήκος του οδοντωτού σιδηροδρόμου που η γραμμή έχει καταργηθεί λόγω επικινδυνότητας. Στο Reinaskorsbu υπάρχει καταφύγιο.

Εικ.6.3 : Συμμόρφωση με τις οδηγίες για ανάβαση στο Trolltunga. Η κατάβαση να έχει ολοκληρωθεί πριν από τη δύση.

Εικ.6.4 O Βράχος Trolltunga

6.1.3. Βόρειο Σέλας μεταξύ Kiruna-Narvik

Περιγραφή: Με το αεροπλάνο (1h35min) ή το σιδηρόδρομο (15h40min) από Stockholm φτάνουμε στη Kiruna, τη βορειότερη σημαντική πόλη της Σουηδίας, στην περιοχή της Λαπωνίας (Εικ.6.6 αριστερά). Από εδώ διέρχεται το arctic circle train, η μοναδική σιδηροδρομική γραμμή στην περιοχή του αρκτικού κύκλου που τερματίζει στο Narvik της Νορβηγίας. Καθ’ όλο το μήκος της γραμμής (180km) μπορούμε να συνδυάσουμε τη νυκτερινή παρατήρηση [Στις ώρες παρατήρησης (22.00-02.00), η θερμοκρασία μπορεί να φτάσει και τους -30ο C!  Η παρατήρη του φαινομένου (Βόρειο Σέλας) απαιτεί αίθριο καιρό (χωρίς σύννεφα), χωρίς φεγγάρι και μακριά από το διάχυτο φωτισμό πόλεων. Η ιστοσελίδα http://www.space.com/32601-where-to-see-northern-lights.html παρέχει πληροφορίες σχετικά με το φαινόμενο, πώς, πότε και που εμφανίζεται] του Βόρειου Σέλαος [Η λατινική του έκφραση είναι Aurora Βorealis και Aurora Australis για το Νότιο Ημισφαίριο]  (Εικ 6.6 δεξιά και Εικ 6.7) με ορειβασία στα γύρω βουνά. Η διαδρομή Kiruna-Abisko είναι 1h25min. Το Abisko βρίσκεται στα σύνορα με τη Νορβηγία και είναι ιδανικός τόπος παραμονής. Εδώ βρίσκεται και το Aurora sky station το οποίο μπορούμε να επισκεφτούμε με τελεφερίκ [Ταξιδεύοντας με το τρένο και φθάνοντας στο Abisko αποβιβαζόμαστε στο Abisko Turiststation (Abisko Mountain Station ή Abisko Fjällstation) και όχι στο Abisko Östra, που βρίσκεται 2km πριν.]  για τη νυκτερινή παρατήρηση. Ενώ το χειμώνα η περιοχή είναι καλυμμένη με χιόνι (ιδανικές συνθήκες για ορειβατικό σκι και langlauf), το καλοκαίρι η φύση γεμίζει από λουλούδια και προσφέρει πλήθος πεζοπορικών διαδρομών. Μια διαδρομή από το Abisko (Σημείο Α, Εικ. 6.5) μέχρι το Björkliden (σημείο Β, Εικ.6.5) μέσω του Nuolja (1169m) έχει μήκος 9,89km και 4h πεζοπορίας.

 

Ιστορικά: Η φύση δεν περίμενε να κάνει τέχνη ο άνθρωπος. Την «έκανε» μόνη της και μάλιστα την τέταρτη Μέρα της Δημιουργίας, μαζί με τον ήλιο. Φανταστείτε τον εαυτό σας μια ξάστερη χειμωνιάτικη νύχτα στη βόρειο Ευρώπη, στις βόρειες πολικές περιοχές της Σκανδιναβίας ή ακόμα στην Αλάσκα και το Βόρειο Καναδά. Στο βάθος του ορίζοντα, ένα αχνό φως τρεμοπαίζει. Σιγά-σιγά το φως εξαπλώνεται. Κύματα φωτός υψώνονται στον ουρανό και αναμειγνύονται το ένα με το άλλο σε ποικίλους χρωματισμούς. Δίνουν την εντύπωση ότι κινούνται αύρες, που πνέουν πάνω από ένα νυκτερινό (χειμωνιάτικο) ουρανό. Τα φωτεινά κύματα σχηματίζουν ένα κυματιστό ανάλαφρο πλαίσιο στον ουρανό, όπου κυριαρχεί το πράσινο ή το κόκκινο χρώμα. Είναι το Βόρειο Σέλας. Ένα φαινόμενο πού δείχνει την ανυπέρβλητη ικανότητα της φύσης να «κάνει» τέχνη [Η φύση δεν κάνει τέχνη. Η χρήση της λέξης εδώ έχει μόνο εμφαντικό χαρακτήρα]. Το φαντασμαγορικό αυτό φαινόμενο οφείλεται στον ήλιο που «βομβαρδίζει» τα υψηλά ατμοσφαιρικά στρώματα με την κοσμική ακτινοβολία. Όταν αυτή συναντήσει τα πρώτα στρώματα της ατμόσφαιρας, «συνευρίσκεται» με τα συστατικά της, το Άζωτο και το Οξυγόνο, από τα οποία γεννάται το φως [Επιστημονικά, το φαινόμενο μπορεί να εξηγηθεί ως διέγερση των μορίων σε υψηλότερες ενεργειακές στάθμες, τα οποία μόρια όταν επανέλθουν στην αρχική τους κατάσταση εκπέμπουν φως, το χρώμα των οποίων είναι χαρακτηριστικό τού κάθε συστατικού τής ατμόσφαιρας. Η πρώτη περιγραφή για το Βόρειο Σέλας αποδίδεται στον Αριστοτέλη, ο οποίος έγραψε για κάποια φωτεινά σήματα που συμβαίνουν στο νυκτερινό ουρανό. «..κάποια από αυτά τα φώτα, τινάζονται  στον ουρανό με μεγάλη ταχύτητα, ενώ άλλα παραμένουν σταθερά. Κάποια ανάβουν και σβήνουν σχεδόν αστραπιαία, ενώ άλλα παραμένουν για περισσότερο χρόνο…..» (Ζήρου Δ. 2004, Βόρειο Σέλας, Η ουράνια μπαλαρίνα, Oxygen, τεύχος 14, Μάρτιος 2000)].

Εικ.6.5 Χάρτης πεζοπορίας μεταξύ Abisko και Βjorkliden στην περιοχή της Λαπωνίας και στα σύνορα με τη Νορβηγία.

Εικ.6.6 «Τυλιγμένη» γύρω από τον Αρκτικό Κύκλο, στα σύνορα του πουθενά, η Λαπωνία είναι η γη του Ήλιου του Μεσονυχτίου, των Σάμι και του Βόρειου Σέλαος, που σαν πραγματική «βασίλισσα του χιονιού» αιχμαλωτίζει κάθε επισκέπτη με το μεγαλείο του τόπου, της ιστορίας και των ανθρώπων της. Χιονισμένα χωριά, παγωμένα ποτάμια και λίμνες, πολικοί ζωολογικοί κήποι, δραστηριότητες στο χιόνι, χάσκις και τάρανδοι, ακόμα και ξενοδοχεία φτιαγμένα από πάγο (π.χ. Icehotel στοJukkasjärvi, Sweden) . Άνω: η πόλη Kiruna. (Φωτό από το FB Basileios Manetas)  Κάτω: Βόρειο Σέλας (Φωτό Δ. Ζήρου)

Εικ.6.7 Περιμένοντας ώρες πολλές, σε θερμοκρασία -22οC, το Βόρειο Σέλας
(Φωτό Δ. Ζήρου)