Van Gogh στην Αθήνα

Vincent van Gogh είναι το όνομα αυτού του σπουδαίου ολλανδού ζωγράφου, που έκανε πραγματικότητα τη ρήση "...καλύτερα πλούσιος και υγιής, παρά φτωχός και άρρωστος....", γιατί ο ίδιος έμεινε φτωχός και άρρωστος σε όλη τη ζωή του, ενώ οι κληρονόμοι του έζησαν μια ζωή πλούσια και με υγεία, ακόμη και με δόξα, στηριζόμενοι στους περίφημους πίνακες τού ζωγράφου, που όσο ζούσε έμεναν στην αφάνεια, όπως και ο ίδιος ο δημιουργός τους. Van Gogh: The Immersive Experience ήταν ο τίτλος της διαδραστικής έκθεσης που παρουσιάστηκε στο Γουδί, μιάς περιοχή που έλαμψε, πριν είκοσι περίπου χρόνια, με τις αθλητικές του εγκαταστάσεις, στους Ολυμπιακούς της Αθήνας 2004, αλλά και με τα γεγονότα που το συνόδευαν στη νεότερη ελληνική ιστορία, με το Στρατιωτικό Κίνημα του 1909 και την άνοδο του Βενιζέλου στην πολιτική σκηνή της Ελλάδος.

Είμαστε 200 χρόνια μετά τη Χρυσή Ολλανδική Δημοκρατία των Ρέμπραντ και Χόυχενς. Ο πρώτος ήταν ο μεγάλος δάσκαλος του φωτός και της σκιάς, του περίφημου chiaroscuro, όπως αυτό απεικονίζεται στο θαυμάσιο έργο του "Η Νυχτερινή Περίπολος" και ο δεύτερος το "τέρας" της φυσικής επιστήμης, που κονταροχτυπιόταν με το Νεύτωνα  για το τί είναι το Φως και τότε εμφανίσθηκε ο εξαίσιος Βαν Γκογκ, ο μάστορας του χρώματος και της δυναμικής πινελιάς, αυτός που με τον άυλο λόγο του ήθελε να δείξει ότι η δύναμη της έκφρασης μπορεί να είναι πιο ισχυρή και από τη σωματική δύναμη: ...δεν είμαι εξερευνητής από επιλογή, αλλά από μοίρα... συνήθιζε να λέει.

...τα σπουδαία πράγματα δεν γίνονται από παρόρμηση,
αλλά από μια σειρά μικρών πραγμάτων που ενώνονται...

 

Ο Βαν Γκογκ θαύμαζε πολύ τον Ρέμπραντ και επηρεάστηκε από αυτόν τόσο πολύ, που αντέγραφε τα έργα του, όπως "Η 'Εγερση του Λαζάρου", ερμηνεύοντάς τα με το δικό του εκφραστικό ύφος και με τη χρήση των αγαπημένων του έντονων χρωμάτων, ενώ δικαιολογούσε τις πράξεις του με την περίφημη φράση: ...τι θα ήταν η ζωή αν δεν είχαμε το θάρρος να δοκιμάσουμε οτιδήποτε...

.... οι πίνακες έχουν δική τους ζωή που πηγάζει από την ψυχή του ζωγράφου...

Le Chambre στο Musée d'Orsay

Ένα από τα πλέον σημαντικά έργα του Van Gogh ήταν το "Le Chambre", που ζωγραφίστηκε το 1888 και υπέστη ζημιές κατά τη διάρκεια μιας πλημμύρας, ενώ ο ζωγράφος νοσηλευόταν σε νοσοκομείο της Αρλ. Σχεδόν ένα χρόνο αργότερα (1889), ο Βαν Γκογκ έκανε δύο αντίγραφα του πίνακα: το ένα, ίδιου μεγέθους, βρίσκεται σήμερα στο Art Institute στο Σικάγο και το δεύτερο (λίγο μικρότερο) στο Musée d'Orsay. Είναι απο τις λίγες φορές που δημιουργούνται πίνακες αντίγραφα και όμως πρωτότυπα(!!!) απο τον ίδιο το ζωγράφο, αν και οι αναγεννησιακοί ζωγράφοι το συνήθιζαν με σκοπό να βελτιώσουν την οπτική ποιότητα των έργων τους. Ο Vincent είχε εξηγήσει ότι ένας τέτοιος πίνακας τού εκφράζει την ηρεμία και την απλότητα της κρεβατοκάμαράς του χρησιμοποιώντας ως σύμβολα τα διαφορετικά χρώματα. Χρόνια μετά, η Google Art project ανέδειξε παγκόσμια έργα τέχνης με μια διαδικτυακή εικαστική ξενάγηση. Από 17 μουσεία επιλέχτηκαν έργα τέχνης τα οποία φωτογραφήθηκαν με εξαιρετική υψηλή ακρίβεια, ώστε κάθε έργο να περιέχει περίπου επτά δισεκατομμύρια πίξελ. Αυτή η σούπερ ανάλυση εικόνας θα επέτρεπε στο χρήστη να περιηγηθεί σε λεπτομέρειες του πίνακα που δεν φαίνονταν με γυμνό μάτι.

"Σιτοχώραφο με Κοράκια" (1890).
Θεωρείται από τα σπουδαιότερα έργα του και ο τελευταίος του πίνακας...

Ο Vicent ήταν ένα από τα 7 επτά της οικογένειας ενός πάστορα και του δόθηκε το ίδιο όνομα, που είχε δοθεί και στο πρωτότοκο παιδί της οικογένειας, το οποίο είχε πεθάνει σε βρεφική ηλικία. Είχε τρεις αδελφές για τις οποίες υπάρχουν αμφιβολίες στο κατά πόσο συνέβαλαν στη διάδοση του έργου του, σε αντίθεση με τη νύφη του, γυναίκα του αγαπημένου του αδελφού Τεό, όπου έγινε θερμή υποστηρίκτρια του έργου του, δημοσίευσε την αλληλογραφία του και δώρισε το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής της στο Μουσείο του Άμστερνταμ.

...η επιτυχία είναι μερικές φορές το αποτέλεσμα μιας ολόκληρης σειράς αποτυχιών...

συλλογή έργων του με σπουδαιότερο τον "Έναστρο Ουρανό"

Σε όλη του τη ζωή, ο Vicent ήταν μια ταλαιπωρημένη προσωπικότητα, γεμάτη από επιληψίες, σχιζοφρένεια, μιάς ασταθούς και βασανισμένης προσωπικότητας, που σε μία φάση παροξυσμού, έκοψε το αυτί του, μπροστά στον φίλο του επίσης ζωγράφο Γκωγκέν. Ο γιατρός του, Paul Gachet, προσπαθούσε να βοηθήσει τον ασθενή του με αποτέλεσμα να γίνει και ο ίδιος μελαγχολικός, τόσο πολύ, που σε κάποια στιγμή της συνάντησής τους, τον βρίσκει ακουμπισμένο σε ένα τραπέζι και τον ζωγραφίζει... στο πρόσωπό του ήταν ζωγραφισμένη όλη η αγωνία τού γιατρό για τον ασθενή του. Ο πίνακας πωλήθηκε το 1990 στο ποσό των 82 εκατομμυρίων δολλαρίων!

...λυπημένη αλλά ήπια, σαφής και ευφυής, η εικόνα του γιατρού μου,

έτσι θάπρεπε να γίνονται πολλά πορτρέτα... έγραφε στον αδελφό του Τεό.

 

Ο Vicent δεν παντρεύτηκε ποτέ, είχε δυο συντρόφους, τη "Θλίψη", που ζωγράφισε σε πίνακα και την Μάργκοτ Μπέγκεμαν, μία γειτόνισσά του, με την οποία ανέπτυξε μία ερωτική, αλλά καταστροφική σχέση. Αν και του ανταπέδωσε τα συναισθήματά της και ο ίδιος ο Vicent νοιαζόταν βαθιά γι' αυτήν, ως μια πολύτιμη ψυχή για έμπευση στο έργο του, η άρνηση της οικογένειάς της στο γάμο, την οδήγησε σε απόπειρα αυτοκτονίας με δηλητήριο. Αν και επέζησε, η σχέση τους καταστράφηκε. Ο Vincent όμως δεν επέζησε, όταν κάποια χρόνια αργότερα (1890) αυτοκτονησε με όπλο. Ήταν μόλις 37 ετών. Πόσοι συνειρμοί με τη Σοφία Αφεντάκη (την κοιμωμένη του Χαλεπά), ακόμη και με τον Κώστα Καρυωτάκη!

Παραμονή στο Άσυλο, 1889
...ονειρεύομαι να ζωγραφίσω και μετά ζωγραφίζω το όνειρό μου....

Ήταν Μάιος 1889, ένα χρόνο πριν εγκαταλείψει το μάταιο αυτό κόσμο και ψιθύριζε ....έβαλα την καρδιά και την ψυχή μου στην δουλειά και έχασα το μυαλό μου... Ήταν λίγο πριν εισαχθεί στο Άσυλο Saint-Paul de Mausole, που ο ίδιος το ζήτησε, βασανισμένος από τις παραισθήσεις του, αλλά και εξαιρετικά παραγωγικός. Μόνο σε έναν Van Gogh θα ταίριαζαν δύο αντικρουόμενες έννοιες, εκείνες του προσωπικού σκότους και της πλήρους διαύγειας. ...δεν ξέρω τίποτε με βεβαιότητα, αλλά βλέποντας τ' αστέρια ονειρεύομαι.... ήταν τα τελευταία λόγια του πριν πυροβολήσει τον εαυτό του στο στήθος, ήταν 27 Ιουλίου 1890.

       

ας γίνουμε οι νέοι van Gogh!